Hoe staat het er op dit moment voor met de sociale zekerheid en de arbeidsmarkt in de rest van de wereld?

In dit blog besteden we aandacht aan het land Mexico. Hoe ziet de arbeidsmarkt er daar op dit moment uit? En hoe is de sociale zekerheid daar georganiseerd? Wat is er anders dan in Nederland? Wat kunnen we ervan leren? En welke tips hebben we voor beleidsmakers?

Door te ontdekken hoe in andere landen wordt gewerkt, leer je hoe het ook anders kan. Hierdoor kun je je beleid evt. aanpassen. Als je de keuze hebt gemaakt, weet je beter waarop te investeren en ontstaat er beweging.

Feiten Mexico:

Mexico, gelegen in Noord-Amerika, heeft een oppervlakte van 1.964.375 km2, dus het kan als een groot land worden beschouwd. Mexico telt 129.388.467 inwoners. De hoofdstad is Mexico-Stad en de munteenheid is Mexicaanse peso’s.

Politieke context

Mexico is een democratische federale republiek met 32 ​​staten. Elke staat is verder onderverdeeld in gemeenten. De administratieve hoofdstad van het land is de recent opgerichte staat Mexico-Stad (tot 2016 een federaal district). De Mexicaanse grondwet regelt de scheiding der machten tussen de uitvoerende macht (de president van de republiek op federaal niveau, gouverneurs op staatsniveau en presidenten op gemeentelijk niveau), de wetgevende macht (het congres, bestaande uit twee huizen: de Senaat en de Kamer van Afgevaardigden) en de rechterlijke macht (het Hooggerechtshof, de Raad van de Federale Rechtspraak en het Kiesgerecht op het hoogste niveau). Er bestaat een politiek systeem met meerdere partijen waarin de president elke zes jaar wordt gekozen door middel van een gewone, geheime volksstemming, zonder recht op herverkiezing.

Onderwijs

Op federaal niveau is het secretariaat van openbaar onderwijs (Secretaría de Educación Pública, SEP) verantwoordelijk voor het Mexicaanse openbaar onderwijs op alle niveaus, en het subsecretariaat van hoger onderwijs (Subsecretaría de Educación Superior, SES) is verantwoordelijk voor het hoger onderwijs. De staten hebben ook verantwoordelijkheden voor het basis-, middelbaar en hoger onderwijs, die worden gereguleerd door de staatssecretariaten van openbaar onderwijs en hun sub secretariaten of directoraten voor hoger onderwijs.

Geografische context

Mexico is een groot land, met een grondgebied van ongeveer twee miljoen vierkante kilometer en een kustlijn van 9.950 kilometer, waarmee het het veertiende grootste land ter wereld is. Het deelt grenzen met de Verenigde Staten in het noorden en Guatemala en Belize in het zuiden. De 32 Mexicaanse staten verschillen enorm in grootte.

Demografische context

Mexico is ook groot qua bevolking. Het heeft bijna 130 miljoen inwoners (de op negen na grootste bevolking ter wereld) en de bevolking is ruim vervijfvoudigd sinds 1950, toen de bevolking ongeveer 25 miljoen bedroeg.

Afname bevolkingsgroei

De jaarlijkse bevolkingsgroei is echter vertraagd van ruim 3% in de jaren zestig tot tachtig tot 1,24% in 2017. Verwacht wordt dat dit percentage in de toekomst zal blijven afnemen, met een bevolkingsvoorspelling van 164 miljoen inwoners in 2050 (Verenigde Naties, 2017).

Gemiddeld krijgt een vrouw woonachtig in Mexico 1.7 kind.

Daarnaast neemt het aantal ouderen toe, de leeftijdsverwachting is toegenomen tot 75,1 jaar (INEGI, 2017). De verouderingsindex, zoals Mexico deze hanteert, was in 2020 47.7. Deze index drukt de verhouding uit van het aantal ouderen per 100 kinderen en jongeren. Dit is in vergelijking met voorgaande jaren wel 25,5% hoger dan in 2015. Ter illustratie: de verouderingsindex bedroeg in 1990 16.0, in 2010 30.9 en in 2015 38.0.

Beroepsbevolking

In het kwartaal oktober-december 2023 bedroeg de economisch actieve bevolking (EAP) of wel de beroepsbevolking van het land 61 miljoen mensen. Dit zijn 898 duizend mensen meer dan in het vierde kwartaal van 2022. De beroepsbevolking stijgt sinds het eerste kwartaal van 2022.

De netto participatiegraad was goed voor 60,3% in het vierde kwartaal van 2023, in Mexico schommelt de participatiegraad rond dit percentage, voor de coronapandemie was deze 60,4% (kwartaal 1, 2022). In vergelijking met andere OECD-landen (Organisation for Economic Cooperation and Development) is dit laag en is er ruimte voor verbetering.

Arbeidsmarkt Mexico hersteld na COVID-19-crisis mede dankzij arbeidsparticipatie vrouwen

Het werkloosheidspercentage in Mexico is gestaag gedaald sinds het in juni 2020 (COVID-19-crisis) een piek bereikte van 5,5%. Het werkloosheidspercentage daalde weer tot 3% in mei 2023, onder het niveau van vóór de pandemie in december 2019 toen het nog 3,2% was.
De daling van het aantal werklozen weerspiegelt het herstel van de Mexicaanse arbeidsmarkt. Op dezelfde manier herstelde de participatiegraad zich tot 63,8 in het eerste kwartaal van 2023, bijna 1,5 procentpunt boven het niveau van vóór de pandemie. Het verhogen van de participatiegraad werd met name bewerkstelligd door vrouwen; zij gingen aan het werk. Deze verandering duidt op een veelbelovend herstel van de arbeidsparticipatie van vrouwen, wat kansen biedt voor de toekomst. Want Mexicaanse vrouwen zijn aanmerkelijk minder actief op de arbeidsmarkt in vergelijking met mannen in dezelfde leeftijdscategorie en verdienen gemiddeld 16% minder dan mannen in dezelfde baan.

Jongeren (leeftijd 15-24 jaar) en ouderen (55-64 jaar) zijn de meest achtergestelde leeftijdsgroepen op de arbeidsmarkt. Jongvolwassenen tussen 18 en 24 jaar die geen onderwijs, werk of opleiding genieten worden NEET-jongeren genoemd. In Mexico is dit aantal hoog (20% in 2023) vergeleken met andere OECD-landen met een gemiddelde van 14,7%. Met name het aantal jonge NEET-vrouwen is opvallend hoog in vergelijking met andere OECD-landen.

Let wel, Mexicanen hebben weinig keuze als het aankomt op werkloos zijn; geen baan betekent doorgaans geen inkomen. In Mexico is er geen nationaal systeem voor werkloosheidsverzekering en dit betekent dat de meeste werklozen (vooral in de informele sector) zich een langdurige zoektocht naar een baan die past bij hun opleidingsniveau en vaardigheden niet kunnen veroorloven, en vaak de eerste beschikbare optie kiezen (OECD, 2017). Dit helpt mede de werkloosheidcijfers relatief laag te houden.

Om de Mexicaanse arbeidsmarkt beter te begrijpen is het goed om ook het socialezekerheidsstelsel van Mexico toe te lichten. Het Mexicaanse stelsel heeft overeenkomsten met het Nederlandse, maar ook zeker verschillen. Vervolgens worden de belangrijkste focuspunten beschreven waar de Mexicaanse overheid zich op toelegt de komende periode.

Socialezekerheidsstelsel Mexico

Het Mexicaanse socialezekerheidsstelsel is een cruciaal onderdeel van de arbeidsmarkt in Mexico en speelt een belangrijke rol bij het waarborgen van de sociale bescherming van werknemers en hun gezinnen.

Verschil sociale zekerheid voor medewerkers in publieke en private sector

In Mexico worden sociale zekerheidsdiensten beheerd door verschillende instellingen, zoals het IMSS en ISSSTE, die afhankelijk zijn van het type werkgever of beroep. Het IMSS, of het Mexicaanse Instituut voor Sociale Zekerheid, is de hoeksteen van de sociale zekerheid in Mexico. Het is een door de overheid beheerd programma dat een scala aan diensten biedt, zoals gezondheidszorg, pensioenen en sociale bijstand voor geregistreerde werknemers in Mexico. Dit systeem wordt gefinancierd door een combinatie van werkgeversbijdragen, looninhoudingen voor werknemers en overheidsfinanciering.

Hoewel IMSS algemeen bekend is, opereert ISSSTE (Instituto de Seguridad y Servicios Sociales de los Trabajadores del Estado) parallel en richt zich uitsluitend op overheidspersoneel. Het belangrijkste verschil ligt in hun klantenkring; terwijl IMSS-werknemers in het algemeen en in de particuliere sector bedient, richt ISSSTE zich op werknemers in de publieke sector. Beide instellingen streven ernaar om uitgebreide gezondheidszorg- en pensioenuitkeringen te bieden, maar via enigszins verschillende structuren en financieringsmechanismen.

In Nederland daarentegen wordt het socialezekerheidsstelsel centraal beheerd door de overheid. Het wordt gefinancierd via belastingen en premies en biedt een breed scala aan sociale voorzieningen aan alle ingezetenen, ongeacht hun werkgever of beroep.

Dekking en diensten in Mexico voornamelijk voor werknemers

Het Mexicaanse systeem biedt voornamelijk dekking aan werknemers en hun gezinnen en richt zich op basisvoorzieningen zoals gezondheidszorg, pensioenen en werkloosheidsuitkeringen.

Werknemers die bij IMSS zijn geregistreerd, hebben recht op een reeks voordelen, waaronder:

• Gezondheidszorgdiensten: van algemene consultaties tot gespecialiseerde behandelingen en ziekenhuisopnames.
• Pensioenuitkeringen: Pensioenen worden verstrekt aan werknemers die in Mexico de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, die momenteel 65 jaar bedraagt.
• Arbeidsongeschiktheids- en levensverzekeringen: Het bieden van financiële hulp in geval van arbeidsongeschiktheid en ondersteuning voor families in geval van overlijden van een werknemer.
• Werkloosheids- en moederschapsuitkeringen: Zorgen voor ondersteuning tijdens periodes van werkloosheid en moederschap.

Bedrijven hebben de optie om bovenstaande aan te vullen door het aanbieden van particuliere arbeidsvoorwaarden.

Het Nederlandse systeem biedt, in vergelijking met Mexico, een uitgebreider pakket aan sociale voorzieningen, waaronder gezondheidszorg, pensioenen, werkloosheidsuitkeringen, kinderbijslag, huurtoeslag, zorgtoeslag, enzovoort. Het is meer universeel en is inclusief voor werkenden, werklozen, gepensioneerden en mensen met een handicap.

Informele sector

Belangrijk om te weten is wel dat Mexico volgens de OECD-normen een grote informele sector heeft. Onder de informele economie verstaan we het geheel van economische activiteiten, bedrijven, banen en werkenden dat zich afspeelt buiten de wet of bescherming van de overheid.

Informele werkgelegenheid is een groot probleem omdat het de ongelijkheid en sociale uitsluiting vergroot en tegelijkertijd de productiviteit en economische groei vermindert (OESO/CAF/UN/ECLAC, 2017). Een werknemer in de informele sector is doorgaans minder productief, heeft minder werkzekerheid, heeft geen toegang tot sociale voorzieningen en krijgt geen opleidingsmogelijkheden op de werkvloer. Bovendien resulteert informaliteit in lagere belastinginkomsten en kwetsbaardere sociale instituties. Met name jongeren in Mexico worden getroffen door informele werkgelegenheid.

Kortom, Mexico heeft haar sociale zekerheid net wat anders georganiseerd dan Nederland, waarbij het grote verschil is dat het Mexicaanse systeem met name zorgt voor de werkenden en daarbij onderscheid maakt tussen werkenden bij publieke organisaties en private organisaties en dus lang niet voor alle werkenden en andere doelgroepen. Het Mexicaanse pakket is minder uitgebreid dan dat we in Nederland kennen. Het Nederlandse sociale zekerheidstelsel is inclusiever, omvangrijker en wordt centraal door de overheid georganiseerd.

Transformaties arbeidsmarkt

Nu we de Mexicaanse arbeidsmarkt beter begrijpen kunnen we inzoomen op de verschillende uitdagingen die er op de Mexicaanse arbeidsmarkt zijn volgens de Mexicaanse onderminister van Financiën en Publiek Krediet, Gabriel Yorio González.

De arbeidsmarkt van Mexico ondergaat momenteel een periode van spannende transformaties. Gedreven door een aanzienlijke economische opleving en een strategische ligging voor nearshoring*, wemelt het van de baankansen. Daarbij helpend zijn investeringen, toenemende binnenlandse én buitenlandse vraag en een sterke arbeidsmarkt. Dit maakt dat de Mexicaanse economie zich veerkrachtig toont.

* De betekenis van nearshore of nearshoring is het uitbesteden van werkzaamheden aan een organisatie die niet is gelegen in hetzelfde land maar aan een relatief gezien dichtbijgelegen land. Dit zijn voor Mexico bijvoorbeeld Amerika of Canada, twee belangrijke handelspartners van Mexico.

Toch heeft Mexico ook haar structurele uitdagingen om haar volledige groeipotentieel waar te maken in de toekomst. Zo zijn er structurele hervormingen nodig om de productiviteit te verhogen en kansenongelijkheid te verkleinen en zo de groeimogelijkheden waar te maken.

De Mexicaanse onderminister van Financiën en Publiek Krediet Gabriel Yorio González zei het volgende hierover: “Het verhogen van de productiviteit is essentieel. Het geleidelijk verhogen van de belastinginkomsten zou helpen om tegemoet te komen aan de bestedingsbehoeften op productiviteitsverhogende gebieden, zoals onderwijs, terwijl de behoedzame begroting behouden blijft. Het verbeteren van de digitale infrastructuur, het verminderen van de regeldruk voor bedrijven, het vergroten van de concurrentie en het ondersteunen van de participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt zouden de bedrijfsdynamiek vergroten en de groei op de lange termijn helpen stimuleren.”

Hierbij worden de volgende investeringen gestimuleerd:

• Investeren in de kwaliteit van het onderwijs
• Voortzetten inspanningen om arbeidsparticipatie van vrouwen te vergroten
• Verbeteren inclusiviteit van de arbeidsmarkt
• Stimuleren digitale connectiviteit inwoners van Mexico
• Bestrijden van corruptie
• Investeren in hernieuwbare energiebronnen

 

Er zijn natuurlijk tal van andere instrumenten te bedenken die bijdragen aan de versterking van de arbeidsmarkt in Mexico en dit is al een interessante opsomming van zaken. Om toch één streven op de lijst uit te lichten, degene die een grote impact kan hebben op zowel de samenleving als de arbeidsmarkt, is het punt van het stimuleren van digitale connectiviteit van de inwoners van Mexico.

De reden hiervoor is dat maar 52,1% van de huishoudens in Mexico toegang heeft tot internet en 87,5% huishoudens in het bezit is van een mobiele telefoon. Geen internet of beperkte toegang tot internet sluit een groep inwoners van Mexico uit van informatie en zorgt voor een beperkte toegang tot de arbeidsmarkt en toegang tot diverse diensten en faciliteiten en nieuwe manieren van werken. Het bevorderen van digitale connectiviteit is zeker belangrijk in het licht van de ambitie om vrouwen en de meer kwetsbare doelgroepen aan te laten sluiten op de arbeidsmarkt. Dit zijn de groepen die nu of niet werken of genoodzaakt zijn om in de informele sector te werken.

Conclusie

Mexico staat voor uitdagende transformaties op de arbeidsmarkt, aangedreven door economische groei en nearshoring. Om het volledige groeipotentieel te benutten, zijn structurele hervormingen en investeringen nodig. Dit omvat het verminderen van kansen ongelijkheid, verkleinen van de informele sector, versterken van het sociale zekerheidstelsel, het bevorderen van digitale connectiviteit, het vergroten van de arbeidsparticipatie van vrouwen en kwetsbare doelgroepen zijn zaken die met voorrang opgepakt mogen worden.

Kortom, Mexico heeft potentieel, maar het realiseren daarvan vraagt om doortastende maatregelen en investeringen.

In deze reeks verschenen eerder blogs over de trends in sociale zekerheid en arbeidsmarkt in Duitsland, België, Italië, Zweden, Denemarken, Japan, China en de Verenigde Staten.

Over Wise up Consultancy: Wij helpen (semi)overheden, onderwijsinstellingen en netwerkorganisaties bij het oplossen van vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs en economie. Dit doen we door het inzetten van ervaren project- en programmamanagers, enthousiaste onderzoekers en bevlogen adviseurs. Hiermee brengen we complexe opdrachten en vraagstukken van onze klanten tot een succesvol resultaat zodat zij zelf kunnen excelleren. Hiermee bewerkstelligen we maatschappelijke impact door de arbeidsmarkt in balans te houden en zo veel mogelijk mensen mee te laten doen.