Met de reeks blogs die we schrijven over trends in arbeidsmarkt, onderwijs en economie, brengen we mensen die in dit vakgebied werkzaam zijn op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Dat is een belangrijke basis om te bepalen wat je te doen hebt.

Door te ontdekken welke thema’s belangrijk zijn, kun je daar beleid op maken. Op die manier bepaal je waar je de schaarste aan tijd, geld of energie aan wilt besteden. Als je de keuze hebt gemaakt, weet je beter waarop te investeren en ontstaat er beweging.

In deel 5 van 5 blogs besteden we aandacht aan de trend van politieke en sociale ontwikkelingen. Wat betekent deze trend voor de arbeidsmarkt? En hoe kan het onderwijs hierop inspelen? Vanwege de relevantie van dit blog heeft deze een update gehad voor 2022!

Sociaal-politieke ontwikkelingen: Wat speelt er?

De oorlog in Oekraïne heeft gevolgen voor de Europese politiek en economie. Nederland en Europa hebben sancties opgelegd tegen Rusland.  Veel van die sancties zijn erop gericht om Russische bedrijven, personen en de overheid financieel te raken. Ook onze economie wordt geraakt. Zo wordt er inflatie verwacht en is er een forse toename van de energieprijzen (de Nederlandsche Bank, 2022). Vooralsnog zijn er geen aanwijzingen voor specifieke dreigingen in Nederland (Rijksoverheid, 2022)

Op politiek-juridisch vlak zijn een aantal ontwikkelingen zichtbaar rondom privacy en rondom beveiliging van data & systemen. Door internet en Social Media kan onze privacy in het geding komen, hetgeen leidt tot nieuwe privacyvraagstukken waarvoor oplossingen moeten worden bedacht. Dit vraagt om nieuwe wet- en regelgeving.

Dat geldt ook voor de beveiliging van onze data en de vele (digitale) systemen waarvan we gebruik maken. Dit stelt ons voor de uitdaging hoe te voorkomen dat systemen worden gehackt waardoor ons maatschappelijk leven ontwricht kan raken.

Ook is merkbaar dat de overheid (Rijk, EU) vaker overgaat tot enerzijds stimulering van innovatie middels onder andere subsidieregelingen, tot anderzijds regulering middels extra procedures en maatregelen. Niet alleen in het bedrijfsleven maar ook in bijvoorbeeld zorg- en welzijn is dit zichtbaar.

Het vertrouwen in feiten neemt af. Hierdoor worden feiten vaker ter discussie gesteld of betwist. Dit komt onder andere door de opkomst van nepnieuws en technologische ontwikkelingen. Ook het vertrouwen in politieke instituties is, historisch gezien, laag. International vergeleken is Nederland echter nog altijd een ‘high-trust society’ (Rijksoverheid , 2021) (Thaesis, 2021).

Ook is het populisme verder in opkomst. een extra trend is nog de opkomst van het populisme. Populisten claimen namens het volk te spreken en zetten zich af tegen ‘de elite’. Daarbij wordt de wetenschap, de rechtspraak, en de politiek soms in twijfel getrokken.

Een belangrijke ontwikkeling zijn de vele decentralisaties in het sociale domein. Er is een groot pakket met taken en verantwoordelijkheden bij gemeenten neergelegd. Naast de vele nieuwe taken hebben gemeenten ook de opdracht deze taken meer gehorizontaliseerd uit te voeren. De komende jaren vraagt dit een transitie in de werkwijze en het functioneren van gemeenten (Rijksoverheid , 2021).

Burgers hebben hogere verwachtingen ten opzichte van de prestaties van de overheid. Ook is de relatie tussen de burgers en de overheid in transitie. Burgers willen minder overheidsbemoeienis, en er wordt meer ruimte gemaakt voor maatschappelijk initiatief en sociale innovatie. Tegelijkertijd is er wel een behoefte voor de overheid om deze bewegingen te faciliteren. Deze veranderingen vergen veel van de vaardigheden en competenties van professionals in het publieke domein, niet alleen in de wijze waarop zij hun werk uitvoeren, maar ook in de wijze waarop zij worden aangestuurd (Rijksoverheid , 2021).

Effecten in cijfers

De opkomst voor de tweede Kamerverkiezingen was is 2021 78,71% Hiermee was de opkomst iets lager dan de verkiezingen in 2017 (81,9%). Voor de gemeenteraadsverkiezingen (2022) ging ongeveer de helft van de kiesgerechtigden naar de stembus. Hierbij valt op dat vrouwen (44%) opvallend minder vaak gestemd hebben dan mannen (57%) (Ipsos, 2022).

Ledenaanhang van politieke partijen loopt al jaren terug. In 1950 hadden de politieke partijen samen ongeveer 635.000 leden. Op 1 januari 2019 is dit aandeel teruggelopen naar 315.019 leden. Het aantal kiezers is in dezelfde tijd juist meer dan verdubbeld (Rijksuniversiteit Groningen, 2020).

Traditionele criminaliteit daalt: tussen 2012 en 2019 nam dit met ongeveer 30% af. Ook zijn minder mensen slachtoffer van een misdrijf. Het aantal Nederlanders dat zich onveilig voelt is ook gezakt. Cybercrime is echter aan het toenemen.

70% van de Nederlanders zegt zelfstandig te kunnen bepalen of nieuws ‘nepnieuws’ is. Opvallend is dat dit percentage bij hoogopgeleiden nog hoger ligt. Vaak wordt er gekeken naar de bronnen en/of het type website om dit te beoordelen (Consultancy.nl, 2018). Toch weet amper 3% van de jongeren nepnieuws te herkennen. Bij volwassenen zijn deze cijfers niet echt beter (Scooledu, 2021).

Het gemiddelde opleidingsniveau stijgt. Daarnaast heeft een steeds kleiner deel van de bevolking geen startkwalificatie. In 1990 was nog 45 procent van de Nederlandse bevolking in de leeftijd van 25-64 jaar laag opgeleid (basisniveau of maximaal lbo/vbo/mavo/mbo-1), in 2016 is dit afgenomen tot 23 procent (SBB, 2021).

De kloof tussen arme en rijke landen neemt verder toe. Deze kloof zal de komende tijd alleen maar groter worden. Dat komt vooral doordat geavanceerde economieën betere toegang hebben tot coronavaccins. Hierdoor loopt 50% van de ontwikkelingslanden het risico om achterop te raken (RTL nieuws , 2021).

Wat kun je doen?

Kom ook eens uit je eigen mediabubbel. Iedereen leeft binnen zijn of haar sociaal/culturele bubbel. Hier past Social Media zich handig op aan. Door middel van eenzijdige informatievoorziening wordt er steeds content getoond dat leidt tot bevestiging en versterking van iemands wereldbeeld. Zelf heb je het meeste invloed op je mediabubbel. Kijk eens op een ander nieuwsonderwerp, volg eens iemand anders op twitter of lees eens een andere krant. Ook het onderhouden van een divers netwerkt helpt. Wanneer verschillende soorten mensen samenkomen, leidt dat tot verbinding (Oneworld , 2017). Lees ook ons blog: 5 tips om je netwerk te versterken.

Breng je cyberveiligheid op orde. Maak doorlopend werk van je eigen online veiligheid, zowel privé als voor je bedrijf. Hierbij zijn het up-to-date houden van software, het gebruiken van sterke wachtwoorden, goede antivirussoftware en het regelmatig maken van back-ups erg belangrijk. Voor mkb-ondernemers bieden telecomproviders vaak services op het gebied van cyberveiligheid aan.

Werk vanuit AVG oogpunt met privacy by design. De letterlijke vertaling van privacy by design is: gegevensbescherming door ontwerp. Het idee is om al in een vroeg stadium zowel technisch als organisatorisch een zorgvuldige omgang met persoonsgegevens af te dwingen. Verschillende aspecten spelen hierbij een rol. Je kan je bijvoorbeeld afvragen of het voor het product of de dienst écht nodig is om persoonsgegevens te verwerken (bijvoorbeeld het vragen naar de geboortedatum) of misschien kan wel gewerkt worden met volledig geanonimiseerde gegevens.

Zorg voor voldoende burger participatie in je werk bij de overheid. Het is aan te raden om voldoende burgerparticipatie in te bouwen vanaf de start van de plannen. Dit is nodig omdat mensen tegenwoordig mondiger zijn en hoge verwachtingen hebben. Zo kun je aan deze verwachtingen tegemoet komen.

Maak gebruik van je stemmogelijkheden. Als burger betekent dit dat je ook gebruik moet maken van stemmogelijkheden (dus ga stemmen bij de aanstaande tweede kamer verkiezingen), de beschikbare informatie voorziening en maak gebruik van de inspraakmogelijkheden die de overheid biedt.

De kloof tussen arm en rijk kan alleen worden verkleind als de westerse landen voldoende medewerking geven aan de arme landen om armoede te bestrijden. Dit kan op allerlei manieren. Daar kan iedereen persoonlijk op zijn of haar manier een steentje aan bijdragen door bijv. bij aankoop erop te letten dat producten op een duurzame en eerlijke manier zijn geproduceerd.

Ga er even voor zitten en breng in beeld wat deze trends en ontwikkelingen tot 2030 voor jou en je organisatie betekenen. Het is echt de moeite waard om de gevolgen in beeld te brengen! Vertaal de trends en gevolgen bijvoorbeeld in een SWOT-analyse. Welke kansen en bedreigingen zie je dan? En ben je hier al genoeg op voorbereid? Kun je je inzichten omzetten naar enkele concrete acties om hier profijt van te trekken? Omdat we vaak door de waan van dag deze tijd niet nemen, hebben we onvoldoende focus richting lange termijn. Terwijl over 10 jaar de wereld er gegarandeerd anders uit zal zien.

Denk er eens over na om een Young Professional in te huren die je kan helpen en ondersteunen bij je plannen en projecten. Dit biedt jou de tijd om te werken AAN de toekomst ipv IN het heden. Het is een win-win want de Young Professional wordt hiermee de kans geboden het vak verder aan te leren en jij organiseert het werk van je af en wordt ontzorgd. Je creëert hiermee extra tijd voor jezelf. Bovendien haal je een frisse blik binnen in je organisatie. Wise up heeft hiervoor een aantrekkelijk aanbod ontwikkeld.

Wil je weten wat je kunt doen om de arbeidsmarktkrapte te lijf te gaan? Download dan onze nieuwe whitepaper.

Over Wise up Consultancy: Wij helpen (semi)overheden, onderwijsinstellingen en netwerkorganisaties bij het oplossen van vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs en economie. Dit doen we door het inzetten van ervaren project- en programmamanagers, enthousiaste onderzoekers en bevlogen adviseurs. Hiermee brengen we complexe opdrachten en vraagstukken van onze klanten tot een succesvol resultaat zodat zij zelf kunnen excelleren. Hiermee bewerkstelligen we maatschappelijke impact door de arbeidsmarkt in balans te houden en zo veel mogelijk mensen mee te laten doen.