Nederland zet in op een volledig circulaire bouweconomie in 2050. Het betekent dat we binnen krap 30 jaar moeten overstappen op een geheel andere en vooral slimmere manier van ontwerpen, ontwikkelen en bouwen met gebruik van nieuwe circulaire strategieën, innovatieve contractvormen, gedurfde businessmodellen en duurzame materialen. In dit blog wordt uitgelegd wat de economische meerwaarde van circulair bouwen is, met als voorbeeld de aanpak zoals die in Zuid-Nederland door ENZuid wordt uitgevoerd.

Aanpak in Zuid-Nederland

Zuid-Nederland staat voor grote uitdagingen. De bouwopgave voor 175.000 nieuwe woningen voor 2030 is groot en de ingrijpende renovatie- en herstructeringsopgaven verhogen daarbij de druk op het landelijke gebied. Naast ruimte voor wonen en werken moet ook ruimte vrijgemaakt worden voor toerisme en verblijfsrecreatie. Met circulaire en duurzame bouw is ervaring opgedaan en zijn zelfs successen geboekt, maar de expertise en aandacht is versnipperd over (lokale) overheden en verschillende bouwbedrijven.

Het Economisch Netwerk Zuid-Nederland (ENZuid) heeft daarom het programma Circulair Bouwend gelanceerd in 2024. Vanuit Wise up zijn wij hierbij betrokken, omdat wij de rol van netwerkmanager voor ENZuid invullen.

Missie en scope programma Circulair Bouwend

De missie van het programma Circulair Bouwend is samenbrengen en samenwerken voor een circulaire bouweconomie op de schaal van Zuid-Nederland.

Samenbrengen en samenwerken richt zich op het gehele ecosysteem van marktpartijen, overheden, onderwijs en kennisinstellingen. Binnen ENZuid werkt dit ecosysteem reeds samen vanuit de bestaande acht triple helix regio’s, de drie provincies en de Regionale Ontwikkel Maatschappijen In Zuid-Nederland. Deze structuur is de basis voor het programma Circulair Bouwend. Vanuit deze basis worden connecties gelegd met clusters en programma’s die actief zijn op circulair bouwen. Gezamenlijk wordt gewerkt aan vier programmalijnen en worden projecten aangejaagd met een projectstimuleringsbudget.

Strategische doelen

De missie is vertaald in strategische programmadoelen waarmee op de schaal van Zuid-Nederland een versnelling aan de transitie wordt geven. Met deze doelen wordt beoogd dat in de programmaperiode van vier jaar wordt gekomen tot een circulaire uitvoering van een substantieel percentage van de woondeals en een groot deel van de noodzakelijke energierenovaties.

Voornaamste strategische doel is dat het programma Circulair Bouwend de transitie naar een circulaire en duurzame bouw wil aanjagen en daarmee een toekomstbestendige nieuwe economie creëren.

Economische waarde

Eerder heeft TNO in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de circulaire potentie van de transitieagenda’s per provincie doorgerekend. Op basis van deze berekening bedraagt de economische omvang van de bouw in Zuid-Nederland ongeveer € 21,5 miljard aan toegevoegde waarde per jaar. Voor alle drie provincies geldt dat de bouwsector het meeste waarde toevoegt van alle transitie-agenda’s. De productie van bouwmaterialen is onderdeel van de toegevoegde waarde van de maakindustrie. Als we deze meerekenen, wordt er nog eens € 970 miljoen per jaar aan waarde toegevoegd.

TNO berekende ook dat door toepassing van circulaire strategieën in de bouw de toegevoegde waarde met €3 miljard per jaar (14%) kan toenemen in Zuid-Nederland. Hiermee is het economisch relevant om deze transitie te versnellen in de bouwsector en de toeleverende maakindustrie.

De circulaire en duurzame aanpak voor de bouw biedt antwoord op de grote bouwopgave in relatie tot uitdagingen op het gebied van ecologische duurzaamheid (klimaat, energie en fossiele grondstoffen), ruimte (lucht, water, bodem en natuur), economische en sociale ontwikkelingen (brede welvaart).

Toekomstbestendig maken van de bestaande voorraad voor wonen op lange termijn is een grote opgave. Slimme concepten op de schaal van Zuid-Nederland combineren het behoud van waarde van bestaande gebouwen, elementen en materialen, meervoudig ruimtegebruik, energietransitie, gezond en duurzaam wonen met het zorgen door de opschaalbaarheid voor economisch efficiënte oplossingen.

Nieuwe perspectieven op teelten met ook een toepassing in de bouw is een basis voor deze opgave. Binnen Zuid-Nederland zijn vraag, aanbod, kennis en verwerkingscapaciteit van substantiële omvang om op een economisch verantwoorde manier korte ketens te creëren door ontwikkeling en integratie van bestaande ketens. Voor deze aanpak wordt samengewerkt met Building Balance.

Het programma gaat vraag en aanbod in de juiste richting ontwikkelen en bij elkaar brengen, nieuwe ondernemersecosystemen (coalities) ontwikkelen, belemmeringen wegnemen en meerdere ontwikkelroutes en nieuwe businessmodellen stimuleren.

Conclusie

Circulaire economie en circulair bouwen heeft dus ook een significante economische waarde.

Een gezamenlijke circulaire aanpak faciliteert de innovatie van duurzame en biobased materialen, adaptief en modulair ontwerpen, innovatie van de bouwkolom en doorontwikkelingen van andere business- en financieringsmodellen. Het biedt ook kansen om te komen tot een toekomstbestendige kringlooplandbouw.

Zo ontstaat geleidelijk een nieuwe economie waarin duurzaamheid centraal staat. Voor meer informatie over het programma Circulair Bouwend, het opzetten van ecosystemen binnen netwerken of andere duurzaamheidsinitiatieven kun je contact opnemen met Luuk Hammecher.

Over Wise up Consultancy: Wij helpen (semi)overheden, onderwijsinstellingen en netwerkorganisaties bij het oplossen van vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs en economie. Dit doen we door het inzetten van ervaren project- en programmamanagers, enthousiaste onderzoekers en bevlogen adviseurs. Hiermee brengen we complexe opdrachten en vraagstukken van onze klanten tot een succesvol resultaat zodat zij zelf kunnen excelleren. Hiermee bewerkstelligen we maatschappelijke impact door de arbeidsmarkt in balans te houden en zo veel mogelijk mensen mee te laten doen.