We zijn wereldwijd hard op weg naar een nieuwe economie waarin we afscheid nemen van olie en gas. Deze omschakeling kan alleen maar plaatsvinden via grootschalige transities zoals de energietransitie, de grondstoffentransitie en de overgang naar een circulaire economie.

Zoals in eerder verschenen blog over de kanteling in economisch beleid van topsectoren naar transities gaan we van een (Top-)sectorale aanpak naar missiegedreven innovaties en transities.

Om dit voor elkaar te krijgen, moet wel aan een aantal financiële randvoorwaarden zijn voldaan, die behandelen we in deze blog. We doen dit aan de hand van een praktijkvoorbeeld, namelijk het programma Groene Chemie, Nieuwe Economie waarbij Wise up de communicatie verzorgt alsmede subsidie-ondersteuning levert.

1. Subsidies zoals groeifonds zijn nodig
Er treedt een probleem op bij deze overgang, de oude economie is wel heel efficiënt gebleken. We nemen hierbij als voorbeeld de chemiesector. Vanuit Wise up ondersteunen we hierbij het programma Groene Chemie, Nieuwe Economie.

De chemieclusters met grote bedrijven als DOW Chemical, Yara en SABIC hebben in decennia hun installaties geoptimaliseerd om vanuit olie met name kunststoffen en kunstmest heel efficiënt te maken. Deze maakchemie is belangrijk voor onze economie; denk aan verpakkingsmateriaal, licht kunststofmaterialen voor auto’s en elektronica.

Het programma wil een groene chemie realiseren, waarin innovatieve technologieën en businessmodellen met gamechangers de kans krijgen om een nieuwe, op niet-fossiele grondstoffen gebaseerde economie te ontwikkelen. Maar de businesscase voor deze nieuwe bedrijven is niet sluitend. Om bijvoorbeeld in plaats van met olie met biobased materialen (zoals suikerbuiten uit de landbouw) te werken, zijn heel andere en vaak minder efficiënte methodes nodig. Verdere ontwikkeling, optimalisering en opschaling is dan vereist. De nieuwe ondernemingen kunnen dat niet zelf financieren, daarom is het ook essentieel dat hiervoor vorig jaar de groeifondsaanvraag BioBased Circular is goedgekeurd. Met deze funding van 338 miljoen subsidie wordt een nieuwe bedrijfstak ontwikkeld die onder andere plastics, kunststoffen en bouwmaterialen produceert die qua eigenschappen, aantrekkelijkheid en prijs kunnen concurreren met de huidige. Met één groot verschil: ze verruilen fossiele koolstofverbindingen voor plantaardige.

2. Support ondernemers belangrijk
Extra financiering is een belangrijke voorwaarde voor bedrijven om in de nieuwe economie te starten en op te schalen. Dit opschalen gaat niet vanzelf, daarom is vanuit het programma Groene Chemie, Nieuwe Economie ook gestart met een support-programma voor deze ondernemers onder de titel ‘Green Chemistry Accelerator’ (Groene Chemie Nieuwe Econonomie: Verbinden en Versnellen Groene Chemie, 2019). Inmiddels hebben tien bedrijven dit programma gevolgd waarin ze een maatwerkplan leren opstellen om ontwikkeldoelen te realiseren, de markt goed te benaderen en financiering te verkrijgen voor pilot en demofabrieken. Dit programma wordt ondersteund door de Regionale Ontwikkelings Maatschappijen en Invest-NL. Enkele deelnemers zoals ‘Relement’ (voor coatings), ‘Paques Biomaterials’ (voor afbreekbaar bioplatsics uit afvalwater) en ‘Susphos’ (voor fosfaat uit rioolsib) zijn in samenwerking met opdrachtgevers, andere partners en extra fondsen inmiddels flink aan het opschalen.

3. Funding vanuit provincies
Het programma Groene Chemie, Nieuwe Economie met het programmateam en de aanpak op thema’s als ketenvorming, financiering en zorgen voor de goede randvoorwaarden wordt medegefinancierd vanuit de vijf betrokken provincies.

Het programma is ontstaan vanuit het Economisch Netwerk Zuid-Nederland (ENZuid, z.d.), dat ook ondersteund wordt door Wise up en waarvoor financiering is verkregen vanuit de drie provincies en acht Economic Board in Zuid-Nederland. Vanuit dit netwerk is dit jaar ook het programma Circulair Bouwend (Circulair Bouwend – Nieuwe Economie, 2019) van start gegaan, waarvoor Wise up de financiering heeft georganiseerd en de communicatie verzorgd.

Tot slot
Dit praktijkvoorbeeld laat zien dat het verduurzamen van de economie niet altijd zo gemakkelijk of vanzelf gaat als we zouden willen. Bedrijven willen vaak wel verduurzamen maar het vergt wel extra financiële middelen om dit mogelijk te maken. Naast het inzetten van eigen bedrijfsmiddelen is veel geld nodig voor extra R&D, procesoptimalisatie en het aanpassen van de aanvoerketens van bijv. grondstoffen. Om tempo te kunnen maken, is (innovatie)subsidie hard nodig. Ook grote landen als de Verenigde Staten en China investeren momenteel veel geld in deze ontwikkeling. Om ons concurrentievoordeel als Nederland bij deze grootschalige transities te behouden, is het nodig om verduurzaming naar het hart van de onderneming te trekken en te werken aan constante vernieuwing om vooruit te blijven lopen, ook in de (chemische) industrie.

Voor meer informatie over dit praktijkvoorbeeld, neem dan contact op met onze consultant Luuk Hammecher.

Wilt u meer weten over de subsidie-ondersteuning die wij bieden, neem dan contact op met de coördinator van deze dienst Lars Damen.

Over Wise up Consultancy: Wij helpen (semi)overheden, onderwijsinstellingen en netwerkorganisaties bij het oplossen van vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs en economie. Dit doen we door het inzetten van ervaren project- en programmamanagers, enthousiaste onderzoekers en bevlogen adviseurs. Hiermee brengen we complexe opdrachten en vraagstukken van onze klanten tot een succesvol resultaat zodat zij zelf kunnen excelleren. Hiermee bewerkstelligen we maatschappelijke impact door de arbeidsmarkt in balans te houden en zo veel mogelijk mensen mee te laten doen.