Social Return On Investment (SROI) is een methode die de Rijksoverheid inzet om ondernemers te stimuleren om bij aanbestedingen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in te zetten. De grote vraag voor veel gemeenten en arbeidsmarktregio’s is echter: hoe kunnen we de SROI op een effectieve wijze inzetten? Dat bespreken we in dit blog!

Wat is Social Return?

Zoals hierboven reeds benoemd is Social Return On Investment (SROI) een methode die de Rijksoverheid inzet om ondernemers te stimuleren om bij aanbestedingen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in te zetten. Dit om zoveel mogelijk mensen mee te laten doen in de samenleving en iedereen uitzicht te bieden op werk en inkomen. Bij SROI wordt in werken en diensten die voor de gemeenten worden uitgevoerd opgenomen dat bij uitvoering van de opdracht 5% van de loonsom ingezet moet worden om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te krijgen.

Vanaf 1 januari 2018 is de Social Return aangepast, onder de noemer van Maatwerk voor Mensen (MvM) (Pianoo, 2018). Hierdoor hebben gemeenten meer mogelijkheden om SROI in te zetten. SROI wordt breder ingezet om de sociale opgave waar het rijk voor staat waar te maken. Met bredere inzet wordt hier bedoeld: een bredere doelgroep, een vormvrijere invulling en / of bedienen van bredere sociale doelstellingen.

Waarom is de inzet van Social Return zo belangrijk?

Als je het doel van SROI volledig plat staat, dan is het doel van social return om ervoor te zorgen dat een investering door een gemeentelijke, provinciale of landelijke overheid, naast het ‘gewone rendement / resultaat’ ook een concrete sociale winst (return) oplevert (SocialReturn.eu, 2020). De inzet van SROI geeft hierbij vaak een extra impuls aan werkgelegenheid van mensen die een uitkering ontvangen of mensen met een andere afstand tot de arbeidsmarkt.

De do’s en dont’s bij Social Return

Bij de inzet van Social Return is er sprake van bevorderende factoren en belemmerende factoren voor een effectieve inzet van de middelen (Rekenkamer Rotterdam, 2020). Hieronder staan de belangrijkste bevorderende en belemmerende factoren opgesomd:

Belemmerende factoren:

• Geschiktheid kandidaten
  • Helaas is het niet altijd mogelijk om geschikte kandidaten aan te dragen voor de uit te voeren activiteiten. Waar het voor een groot wegenbouw vaak relatief eenvoudig is om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in te zetten, wordt dit moeilijker voor bijvoorbeeld een onderzoeksopdracht. Vaak moet hier naar creatieve oplossingen worden gezocht.
• Te weinig begeleiding van geplaatste kandidaten n.a.v. SROI
  • Vaak worden de kandidaten die worden geplaatst n.a.v. SROI onvoldoende begeleidt vanuit de gemeenten. Jobcoaching wordt steeds meer ingezet, maar toch blijft dit op veel plekken nog achter.
• Te weinig nazorg rondom invulling SROI
  • Gedurende de inzet van de SROI is er vaak sprake van te weinig nazorg. Hierboven is reeds benoemd hoe dit vaak tot uiting komt m.b.t. bijvoorbeeld de begeleiding van kandidaten, maar ook bij de administratieve last die komt kijken bij de inzet van SROI wordt vaak onvoldoende ondersteund.
• Te weinig invullingsmogelijkheden
  • Naast de inzet van kandidaten in de specifieke opdracht is er vaak ook de mogelijkheid om een kandidaat in te zetten op een andere plek in de organisatie. Dit zorgt er dus voor dat de geschiktheid van de kandidaat op de specifieke opdracht niet altijd een probleem hoeft te zijn. Ook hier geldt echter weer; niet alle organisaties hebben daadwerkelijk goede invullingsmogelijkheden voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
• Eis niet proportioneel, 5% gangbaar
  • Ook wordt vaak gezien dat de SROI-eis als niet proportioneel wordt beschouwd. Hoewel 5% een zeer gangbaar percentage is, wordt dit soms al als niet proportioneel beschouwd. Dit is natuurlijk ook afhankelijk van de totale opdrachtwaarde. Bij een opdracht van €100.000 is een percentage van 5% €5.000, bij een groot wegenbouwproject dat vaak in de tientallen miljoenen loopt kan dit bij een wegenbouwproject van €50.000.000 al €2.500.000 zijn. Daarnaast hebben dit soort grootschalige projecten vaak al minimale marges waar vaak over enkele procenten winst wordt gesproken.

Bevorderende factoren

• Informatievoorziening
  • Het realiseren van een heldere informatievoorziening rondom de inzet van SROI en het benoemen van de specifieke doelen die de gemeente, regio of provincie hiermee wil bereiken helpt vaak in het op een effectieve wijze inzetten van SROI.
• Monitoring
  • Het monitoren van de inzet van de SROI-middelen zorgt ervoor dat de gemaakte afspraken ook daadwerkelijk worden nageleefd. Hierdoor zijn de resultaten van de ingezette middelen inzichtelijk en kan op basis hiervan ook worden vastgesteld of de doelen die de gemeente, regio of provincie hiermee tracht te realiseren ook daadwerkelijk worden bereikt. Op basis hiervan kan ook eventuele bijstelling plaatsvinden.
• Handhaving
  • Bij monitoring hoort helaas ook vaak handhaving. Mocht er worden geconstateerd dat gemaakte afspraken niet worden nageleefd dan is het ook van belang dat er duidelijke procedures zijn afgesproken die worden doorlopen bij het niet naleven van de SROI-verplichting.
• Hulp bij registratie / administratieve afhandeling
  • Veel organisaties hebben moeite met het op een correcte wijze afhandelen van de administratie en registratie die hoort bij de SROI-verplichting. In de informatievoorziening kan dit voor een gedeelte al worden ondervangen, maar het kan ook prettig zijn als er een aanspreekpunt is binnen de organisatie van waaruit de SROI is opgenomen in het contract om ervoor te zorgen dat bij vragen rondom de administratie er altijd iemand in staat is om ondersteuning op dit gebied te bieden.
• Sturing op social return middels b.v. regionale SROI-projectleider
  • Veel gemeenten zetten tegenwoordig op regionaal niveau (arbeidsmarktregio) een projectleider of coördinator in rondom de SROI. Deze coördinator kijkt mee bij alle SROI-verplichtingen die worden opgenomen in aanbestedingen in de regio en zorgt ervoor dat alle verschillende opdrachten en werken die worden uitgezet wel aan één (of meerdere) gemeenschappelijk doel werken.
• Meer ruimte door wijziging wet
  • De aanpassing in de SROI-wetgeving die in 2018 heeft plaatsgevonden biedt gelukkig meer bewegingsruimte. Hierdoor kan een gedeelte van de belemmerende factoren gelukkig worden ondervangen.

Mocht je vragen hebben over de inzet van SROI, aarzel dan niet om contact op te nemen met Henk Klootwijk (0612055642).