Wellicht heb je er al iets over gelezen of over gehoord omdat je bij een gemeente of provincie werkt. Of ben je zelfs er al actief mee bezig? Of heb je stukken in de krant zien staan over de implementatie van de Omgevingswet. In deze blog geven we je in het kort een beeld van wat deze wet inhoudt.

Daarbij bieden we je tevens een overzicht van de belangrijkste veranderingen die deze wet met zich mee gaat brengen voor de betrokken organisaties in de keten: gemeentes, provincies en omgevingsdiensten. Bij de conclusies geven we kort aan welke consequenties de Omgevingswet heeft op communicatie naar bedrijven en burgers en de digitale ondersteuning die nog moet worden uitgerold.

Doel van de Omgevingswet

Het doel van de Omgevingswet is om de huidige wetten die te maken hebben met o.a bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur te bundelen tot één wet. Op 1 juli 2022 wordt de Omgevingswet officieel van kracht. Deze wet stelt nieuwe eisen aan bestuurders, politici en ambtenaren en heeft grote impact op de bestaande processen, uitgangspunten, werkwijzen en eisen van de betrokken organisaties. Al in 2015 is daarom het programma Aan de slag met de Omgevingswet al in het leven geroepen om onder andere gemeentes, provincies,  omgevingsdiensten en waterschappen klaar te stomen voor de implementatie.

Belangrijkste veranderingen bij de organisaties in de keten:

Gemeentes

Eén van de grote veranderingen is dat het omgevingsplan het bestemmingsplan vervangt bij gemeentes. Gemeenteraden zullen vooraf moeten besluiten of en op welke manier participatie van de burger een rol gaat spelen in dit processen wat wel en wat niet in het omgevingsplan opgenomen mag worden. De gedachte is dat de gemeenteraad in de loop der jaren het omgevingsplan aanpast en daarin meer “open normen” en ook milieuaspecten opneemt. Dit zou moeten leiden tot minder vergunningen en meer flexibiliteit. Het gedeelte participatie houdt onder andere in dat wanneer een initiatiefnemer een voorstel indient bij de gemeente, er samen met de initiatiefnemer gekeken wordt naar of het haalbaar is en de gemeente vraagt advies aan de ketenpartners (o.a. de provincie of een omgevingsdienst) waar nodig en neemt deze adviezen mee in de beslissing over een eventuele vervolgprocedure naar de initiatiefnemer. Dit kan bijvoorbeeld een vergunningsaanvraag zijn. Een initiatiefnemer weet zo binnen 8 weken waar hij/zij aan toe is en is vanaf het begin overal bij  betrokken.

Provincies

De rol van de provincie verschuift in een aantal gevallen van bepaler en toetser naar facilitator en adviseur. De Omgevingswet gaat namelijk uit van het beginsel “decentraal tenzij”. Dit betekent dat de gemeente of het waterschap als eerste aan zet is en dit vaak ook meteen oppakt met de omgevingsdienst. De provincie mag alleen de onderwerpen regelen die van provinciaal belang zijn. Eén van de instrumenten die de provincie hiervoor kan gebruiken is de nieuwe Omgevingsverordening welke o.a. de milieuverordening en Provinciale Ruimtelijke Verordening vervangt. De verordening  bevat een veel breder scala aan regels welke allen op elkaar inhaken en vraagt daarom om een meer intensieve samenwerking zowel binnen de provincie als met ketenpartners. Processen voor andere nieuwe onderdelen zoals het Projectbesluit, Omgevingsvisie of het vaststellen van een Programma zullen ook alleen bepaald en ingeregeld moeten worden.

Omgevingsdienst

Hoewel veel mensen niet direct een beeld hebben van wat een omgevingsdienst doet, is de kans groot dat bijna iedereen er al een keer direct of indirect mee te maken heeft gehad. Het aanvragen van een vergunning, een klacht over afvaldumping en mogelijk een controle binnen het bedrijf waar je werkzaam bent vallen allemaal onder taken van de omgevingsdienst. Kort gezegd houdt een omgevingsdienst zich bezig met alle taken rondom vergunningen, toezicht, handhaving en advies op het gebied van ruimtelijke ordening en milieu.

De Omgevingswet heeft invloed op alle werkgebieden van de omgevingsdienst en dus ook op de manier van werken. Een goed voorbeeld hiervan is het proces van vergunningen verlenen. In de oude situatie buigt de omgevingsdienst zich over een vergunningaanvraag om vervolgens met een goed onderbouwde toekenning of afwijzing te komen. In de toekomst wordt van een omgevingsdienst ook verwacht dat, bij eventuele afwijzing, er samen met de opdrachtgevers (o.a. provincie en gemeente) en de aanvrager wordt gekeken naar mogelijkheden om de gemaakte plannen toch te kunnen realiseren. Hier verschuift de rol dus van toetsen naar meer adviseren.

Conclusies

Naast dat de wetgeving zelf en de rollen van de verschillende keten partners veranderen, wordt ook de termijn waarop o.a. vergunningen worden verleend aanzienlijk korter. Dit betekent dat communicatie en afstemming met alle verschillende partners die mogelijk een rol spelen bij een aanvraag cruciaal wordt. Om dit te bewerkstelligen wordt nu al gewerkt aan optimalisatie en aanpassing van alle huidige processen binnen alle keten partners om te zorgen dat bij implementatie van de omgevingswet alles op elkaar aan zal sluiten en de nieuwe korte termijn gehaald zal worden.

Het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO) is een essentieel hulpmiddel voor de integrale werking van de Omgevingswet. Hierin worden vergunningaanvragen en meldingen ontvangen, toepasbare regels en vragenbomen ontsloten en digitale plannen en besluiten  gepubliceerd. Gemeentes, provincies, , omgevingsdiensten, waterschappen en het rijk moeten elk hun eigen software van vergunnings-, plan- en zaaksystemen digitaal aansluiten op het DSO. Naast het veranderen van de processen en rollen, is dit nog een flinke extra taak voor de betrokken organisaties.

Rol Wise up

Momenteel voert Wise up diverse opdrachten uit in het kader van de Omgevingswet. Wij vinden het belangrijk om zo op regionaal niveau te kunnen bijdragen aan de succesvolle implementatie van de nieuwe omgevingswet en zodoende bij te dragen aan een duurzamer, succesvoller en socialer Nederland.

Krijg inzicht in de impact van de energietransitie op de arbeidsmarkt en het onderwijs.

Over Wise up Consultancy: Wij helpen (semi)overheden, onderwijsinstellingen en netwerkorganisaties bij het oplossen van vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs en economie. Dit doen we door het inzetten van ervaren project- en programmamanagers, enthousiaste onderzoekers en bevlogen adviseurs. Hiermee brengen we complexe opdrachten en vraagstukken van onze klanten tot een succesvol resultaat zodat zij zelf kunnen excelleren. Hiermee bewerkstelligen we maatschappelijke impact door de arbeidsmarkt in balans te houden en zo veel mogelijk mensen mee te laten doen.