Hoe staat het er op dit moment voor met de verschillende doelgroepen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs? Wise up ging op onderzoek uit en bracht het kort maar krachtig in beeld.

In deel 4 van een reeks blogs besteden we aandacht aan de doelgroep arbeidsbeperkten. Waar staat deze doelgroep op dit moment op de arbeidsmarkt? En hoe kan deze doelgroep zichzelf weerbaarder maken op de arbeidsmarkt? En welke tips hebben we voor beleidsmakers?

Belangrijkste trends voor arbeidsbeperkten

Arbeidsbeperkten zijn mensen die door ziekte of een handicap (deels) arbeidsongeschikt zijn of worden en daardoor niet of niet volledig kunnen werken of niet voldoende kunnen verdienen. Daarbij kun je denken aan zowel fysieke als psychische belemmeringen of een combinatie daarvan.

Sinds 2015 is de Participatiewet van kracht. Sinds de invoering van deze wet is er veel veranderd in de voorzieningen voor arbeidsbeperkten. Er zijn een aantal regelingen met betrekking tot werk gestopt en er zijn een aantal nieuwe regelingen bijgekomen. Daardoor zijn er veel verschillende regelingen naast elkaar.

De Sociale Werkvoorziening is sinds 2015 dicht voor nieuwe instroom. Elke regio kent sociale werkbedrijven, ook wel SW-bedrijven of ontwikkelbedrijven genoemd. Tot 2015 waren deze werkbedrijven goed voor duizenden arbeidsplaatsen voor werknemers met een beperking. Nu stromen er elk jaar velen uit met pensioen.

Hiervoor in de plaats is de banenafspraak gekomen. Vanaf 2015 zijn de gemeenten hiervoor verantwoordelijk. Iedereen met een arbeidsbeperking komt in een zgn. doelgroepenregister. Vandaaruit wordt men zoveel mogelijk bemiddeld naar arbeidsplaatsen bij reguliere werkgevers. Dit zijn zgn. banenafspraken met een loonkostensubsidie voor de werkgever op basis van resterende loonwaarde van de werknemer. Voor het bepalen van de loonwaarde wordt getest hoeveel werk iemand kan doen in vergelijking met een reguliere werknemer.

Voor arbeidsbeperkten met een zeer lage resterende loonwaarde is er nieuw beschut werk. Dit nieuw beschut werk bestaat uit zeer eenvoudig werk, soms bij een reguliere werkgever maar heel vaak ook bij een SW-bedrijf.

Ook de WAJONG is vanaf 2015 veranderd. Iedere jonggehandicapte met arbeidsvermogen moet zich nu melden bij de gemeente in het kader van de Participatiewet en kan niet meer in de WAJONG. Alle bestaande WAJONG-ers zijn of worden herkeurd.

Zieke werknemers kunnen na 2 jaar ziekte doorstromen naar WIA of WGA of komen niet in aanmerking voor een uitkering omdat hun inkomensverlies ten opzichte van het oude inkomen minder dan 35% is, de zogeheten WIA 35-minners.

Sinds 2019 besteden de gemeenten meer aandacht aan samenwerking met GGZ-instellingen. Dit doen zij omdat er in Nederland vrij veel mensen met een psychische arbeidsbeperking zijn zonder werk op een laag bestaansminimum. Via deze samenwerking zetten zij trajecten op richting arbeidsactivering.

Effecten in cijfers

240.000 arbeidsbeperkten in Nederland staan in het doelgroepregister voor de banenafspraak. Daarvan zijn ongeveer 120.000 mensen aan het werk. Vorig jaar is dit aantal stil blijven staan, er is wel sprake van in- en uitstroom maar netto is het aantal gelijk gebleven (UWV, 2021).

In de eerste helft van 2020 daalde door de coronacrisis de arbeidsparticipatie van Wajongers, WGA’ers, WIA 35-minners en Participatiewetters in het doelgroepregister (tussen -2,5% en -5,0%). Mensen konden vooral geen nieuwe baan vinden, het verlies van banen door de coronacrisis is nog beperkt gebleven in 2020 (UWV, 2021).

Weinig werkgevers hebben iemand met een arbeidsbeperking in dienst (12,7%). Het gaat dan om de arbeidsbeperkten in alle regelingen tezamen. Grote werkgevers hebben vrijwel altijd arbeidsbeperkten in dienst maar middelgrote en kleine werkgevers niet.

In het laatste kwartaal van 2020 waren er ongeveer 8.120 arbeidsbeperkten met een geldige indicatie voor beschut werk. Hiervan was ongeveer 64% (5.200 personen) werkzaam op een beschutte werkplek. Zowel het aantal personen met een indicatie beschut werk als het aantal personen dat hiervan werkt is in 2020 iets toegenomen (UWV, 2021).

Het aantal personen met een psychische beperking is in 2020 gestegen van 11,5% naar 11,9%. Dit is het percentage personen (12 jaar en ouder) dat minder dan 60 scoort op de Mental Health Inventory uitgevoerd door het CBS (CBS, 2021).

Wat kan een arbeidsbeperkte zelf doen?

Onderschat jezelf niet! Het is vooral belangrijk om te focussen op wat je wel kan en hier geschikt werk bij te vinden. Hiervoor kan je je aanmelden bij het UWV of bij WSP in jouw regio. Het UWV zoekt samen met je uit welk soort ondersteuning jij nodig hebt om inzetbaar te blijven. Het WSP helpt met het maken van een geschikte match tussen jou en een potentiële werkgever. Weet ook dat een werkgever die mensen met een arbeidsbeperking in dienst heeft gebruik kan maken van een aantal financiële regelingen. Zoals loonkostensubsidie (banenafspraak)  en loondispensatie. Zo stimuleert de overheid werkgevers om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen en te houden.

Wat kan een beleidsmaker voor een arbeidsbeperkte doen?

Blijf aandacht besteden aan deze doelgroep. Door goed te blijven kijken naar de mogelijkheden en naar wat er wél kan is deze groep het meeste geholpen. Bij het adviseren aan werkgevers zijn allerlei hulpmiddelen beschikbaar, denk aan jobcarving, jobcoaching en nieuwe technologie.

Hierbij is het belangrijk om positief te blijven berichten. In communicatie naar werkgevers is het wellicht zinvol om na te denken over een andere benaming dan arbeidsbeperkten want het woord ‘beperkte’ schrikt af. Ook doet dit woord de mensen te kort aangezien het niet focust op wat ze wél kunnen. Het blijft lastig om hier een goede andere benaming voor te vinden.

Wat kan een werkgever voor een arbeidsbeperkte doen?

Het WSP in jouw regio helpt bij het creëren van een geschikte match tussen jouw bedrijf en iemand met een arbeidsbeperking. Het WSP is een samenwerkingsverband van UWV, gemeenten en SW-bedrijven in de arbeidsmarktregio. Hiermee is het WSP hét aanspreekpunt voor werkgevers in de regio die inclusief willen ondernemen. Wil je ook graag iemand een kans geven op de arbeidsmarkt, kijk dan op www.werkgeversservicepunten.nl.

Voor grote landelijke werkgevers is het Schakelpunt Landelijke Werkgevers opgericht. Hier kunnen bedrijven met vestigingen in verschillende arbeidsmarktregio’s onder een set van afspraken mogelijkheden creëren om arbeidsbeperkten aan te nemen. Kijk voor meer informatie op https://www.samenvoordeklant.nl/.

Lees hier deel 1 van deze blogreeks: De belangrijkste trends voor jongeren.

Lees hier deel 2 van deze blogreeks: De belangrijkste trends voor ZZP’ers.

Lees hier deel 3 van deze blogreeks: De belangrijkste trends voor werkenden.

Ontdek welke doelgroepen op de arbeidsmarkt meer aandacht nodig hebben

Over Wise up Consultancy: Wij helpen (semi)overheden, onderwijsinstellingen en netwerkorganisaties bij het oplossen van vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs en economie. Dit doen we door het inzetten van ervaren project- en programmamanagers, enthousiaste onderzoekers en bevlogen adviseurs. Hiermee brengen we complexe opdrachten en vraagstukken van onze klanten tot een succesvol resultaat zodat zij zelf kunnen excelleren. Hiermee bewerkstelligen we maatschappelijke impact door de arbeidsmarkt in balans te houden en zo veel mogelijk mensen mee te laten doen.