Op veel beleidsterreinen is intensieve samenwerking nodig tussen meerdere partijen. Om daadwerkelijk successen te boeken, is effectief samenwerken hard nodig. Daarbij kan geleerd worden van transities op andere beleidsonderwerpen. In deze blog worden een 10-tal tips gegeven hoe te werk te gaan. Als voorbeeld dient de transitie naar een circulaire economie.

De bouwopgave is gigantisch en willen we dat in één keer goed doen, dan ligt circulair en duurzaam bouwen voor de hand. Dat is een transitie waar een veelheid van partijen, van regio’s, sectoren, gemeenten tot landelijk over elkaar heen buitelen van projecten en initiatieven. Effectief samenwerken is hierbij van groot belang.

Circulair bouwen

Binnen het Economisch Netwerk Zuid-Nederland is uit verkenningen veel tractie gebleken op circulair bouwen, zijn er veel partijen aangehaakt en is er momentum ontstaan voor verdere versnelling langs twee lijnen: initiatie en uitrol van concrete projecten en het leggen van een fundament voor structurele samenwerking in de vorm van een stevig programma voor Zuid-Nederland met coalities die ook samen de uitdagingen gaan aanpakken.

Om dit te realiseren is leiderschap nodig. Het netwerk heeft Jacqueline Cramer gevraagd om hierop haar visie te geven als oud-minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer van 2007-2010 en hoogleraar duurzame innovatie aan de Universiteit Utrecht. Cramer, tegenwoordig lid van de Amsterdam Economic Board (AMEC Board) en voorzitter van de Raad van Toezicht van Holland Circular Hotspot, stond aan de wieg van de circulaire economie beweging in Nederland. Zij heeft 10 ‘leidende principes’ voor een effectieve samenwerking geformuleerd. Het is een leidraad voor het orkestreren van een ketentransitie in 10 lessen.

10 ‘leidende principes’ voor een effectieve samenwerking

1. Zorg voor een coalition of the willing: partijen die zich gezamenlijk willen inzetten voor verandering.
2. Besef dat de transitie verloopt in verschillende, cyclische fasen: in één keer een volledig circulaire keten realiseren, is niet realistisch.
3. Het veranderingsproces is min of meer hetzelfde, maar de plek, tijd en de mensen zijn steeds anders. Het vereist, kortom, maatwerk.
4. Het gaat niet om een project met zeer vastomlijnde stappen en procedures, maar om een proces. Het einddoel is duidelijk maar de weg erheen niet.
5. Context is belangrijk. Kijk goed met experts die vooroplopen naar interessante, maar ook kansrijke initiatieven. Toon ambitie!
6. Ook in termen van context: kijk wat er nodig is om een circulair initiatief te laten vliegen. Automatische reactie is vaak: het lukt niet, de overheid moet eerst de wetgeving aanpassen. Kijk welke voorwaarden met voorrang vervuld moeten worden, en concentreer je daarop.
7. Definieer wie de sleutelfiguren zijn die je moet hebben.
8. Realiseer dat circulaire initiatieven vaak om andere businessmodellen vragen.
9. Wijs een transitiemakelaar aan om de processen te leiden: een neutrale persoon met voldoende autoriteit. En mandaat!
10. Zorg tenslotte dat iedereen aan de slag gaat, en dat mensen elkaar kunnen aanspreken op hun eigen rol en verantwoordelijkheid.

Met deze principes om effectief samen te werken gaat het Economische Netwerk Zuid-Nederland verder aan de slag. Wil het verhaal van Jacqueline Cramer uitgebreider lezen, klink dan op deze link.