Een gemeenschappelijke diagnose helpt om te sturen in een veranderproces

Veel verandertrajecten mislukken, ondanks goede bedoelingen en plannen. Hoe komt dat? En belangrijker: wat kun je eraan doen? Tijdens een recente opdracht ontdekte ik opnieuw hoe krachtig het Verandercanvas is om teams samen richting te geven én echt in beweging te krijgen. In deze blog laat ik je zien waarom een scherpe, gedeelde diagnose het verschil maakt.

Waarom veel verandertrajecten mislukken

Veranderen is voor veel organisaties een onvermijdelijk proces. Nieuwe technologie, veranderende behoeften of maatschappelijke ontwikkelingen eisen continu aanpassingsvermogen. Toch blijkt uit de praktijk dat veel verandertrajecten niet leiden tot blijvende verandering. Hoe zorg je ervoor dat verandering niet alleen wordt aangekondigd, maar ook daadwerkelijk wordt doorgevoerd?

Korte uitleg: de kracht van het werken met het Verandercanvas

Het Verandercanvas (Rossum & Huijsman, 2018) is een visueel en gestructureerd hulpmiddel dat alle relevante aspecten van een verandering samenbrengt op één overzichtelijke ‘praatplaat’. Denk aan de visie of het ‘grote verhaal’ achter de verandering: waarom moeten we veranderen en waarom is dit zo belangrijk? Maar ook het ‘kleine verhaal’; hoe raakt deze verandering het werk van een collega, wat betekent dit nu wérkelijk? En hoe is het eigenlijk gesteld met ons verandervermogen? Want we kunnen wel bedenken wát we willen, maar zijn we ook in staat hier te kómen? Deze vragen komen voort uit de vijf componenten uit het canvas:

1. Rationale: maakt duidelijk waarom de verandering noodzakelijk is.

2. Effect: beschrijft het gewenste resultaat van de verandering.

3. Focus: bepaalt welke thema’s en acties prioriteit krijgen.

4. Energie: brengt in beeld waar motivatie en weerstand zitten in de organisatie.

5. Verbinding: zorgt dat betrokkenen vanuit alle lagen en rollen meedenken en meedoen.

Dit instrument leent zich bij uitstek voor een gemeenschappelijke sessie, begeleid door een facilitator, gestructureerd en laagdrempelig met elkaar aan het werk gaat. Een goede, gedragen diagnose is de uitkomst daarvan. Dit schept duidelijkheid over de koers en het handelingsperspectief van het team.

Praktijkcase: interventies in het veranderprogramma

Laten we dit voorbeeld tot leven brengen aan de hand van een recente opdracht bij een van onze klanten. Dit programma loopt al langer, maar we constateren dat we op dit moment niet de voortgang boeken en snelheid hebben die we willen. Samen met een collega ben ik verantwoordelijk voor het programmamanagement en hebben we eerst zelf een diagnose gesteld (waar wringt de schoen en is interventie nodig?). De inzichten die we hieruit haalden waren voor ons aanleiding om een werksessie met de leiding te organiseren.

In deze sessie hebben we met elkaar onder meer stil gestaan bij wat vanuit deze aanpak de Rationale, Effect, Focus, Energie en Verbinding wordt genoemd. In de kern komt dit neer op hoe je het ‘waarom’ en het ‘wat’ van de verandering verbindt aan het verandervermogen van de organisatie, met oog voor de context waarbinnen de verandering moet plaatsvinden. Met elkaar maak je door kritisch de plussen en de minnen te scoren een foto en krijg je zicht op waarmee je verder kan bouwen en wat de aandachtspunten zijn in de verandering. 

De analyse maakte zichtbaar dat de rationale kant helder was: de noodzaak van de verandering stond buiten kijf. Maar er was minder aandacht voor de praktische uitvoering en de (tegen)werkende krachten in de organisatie. Dit vroeg om scherpere keuzes en prioriteiten vanuit het management. Als alles belangrijk is, is eigenlijk niets meer belangrijk met als gevolg dat de waan van de dag bepalend wordt. Dit vraagt dus iets van het management om de juiste focus aan te brengen en energie te richten op dat wat nodig is om de verandering te laten slagen.

Maar wat vooral sterk werkt is dat je met elkaar, door eenzelfde bril kijkt naar het veranderproces. Doordat alle betrokkenen vanuit hun eigen verantwoordelijkheid, kennis en ervaring bijdragen, wordt de diagnose scherper, gedeeld en vollediger. Dat maakt de keuzes voor interventies makkelijker. Niet omdat veranderen dan plotseling makkelijker wordt, maar wel omdat je het met elkaar eens bent geworden over welke uitdagingen écht of éérst aandacht krijgen.

Resultaat: draagvlak én eigenaarschap

In dit proces heeft het ons als programmamanagers in staat gesteld onze opdrachtgever krachtiger te adviseren en draagvlak te krijgen voor interventies doordat we op een constructieve wijze de wijsheid van de groep gebruiken. Het helpt ons verder het programma goed in te bedden in de organisatie en zo de overgang te gaan maken van programma naar ‘going concern’. Het management heeft zicht op de remmende en werkende krachten binnen de eigen organisatie en het eigen handelen en krijgt zo krachtige handvatten om anders te kunnen sturen. In dit geval was bijvoorbeeld een belangrijke stap dat leidinggevenden veel zichtbaarder werden rondom een aantal thema’s en het veranderproces, door hen hoofdelijk te verbinden aan werkgroepen die vormgeven aan de praktijk van de verandering. Heel praktisch: elke werkgroep nu een ‘go to person’ die hen ook vertegenwoordigt binnen het management en andere gremia binnen de organisatie. Men voelt zich gezien, maar belangrijker, als werkgroep krijgen ze meer regelcapaciteit om zaken echt in beweging te zetten. 

Waarom deze aanpak werkt

In een verander proces is veel steeds in beweging. Het canvas biedt structuur, overzicht en betrokkenheid bij het gezamenlijk maken van een diagnose en verander plan. Het ondersteunt bij het scherp krijgen van doelen, het stellen van prioriteiten in het verander proces en de juiste keuzes te maken om het verandervermogen van de organisatie te versterken. De vorm, waarin je gezamenlijk de diagnose stelt en de interventies doorleeft, versterkt het gevoel van urgentie en eigenaarschap. Deze benadering helpt op een laagdrempelige wijze de juiste keuzes te maken in een verander proces.  Door de eenvoud, het visuele karakter en het activerende vermogen is het Verandercanvas een zeer Veranderen is complex, maar een gezamenlijke diagnose maakt het concreet en werkbaar. Het Verandercanvas helpt om structuur, draagvlak en eigenaarschap te creëren – precies wat nodig is voor duurzame verandering. Wil jij ook met meer richting en focus aan de slag met verandering binnen jouw organisatie? Neem gerust contact met ons op – we denken graag met je mee. Stap voor stap, met oog voor mensen én resultaat.

Over Wise up Consultancy:

Wise up helpt (netwerk)organisaties bij het oplossen van vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs en economie. Dit doen we door het inzetten van ervaren project- en programmamanagers, enthousiaste onderzoekers, HR partners en bevlogen adviseurs. Hiermee brengen we complexe opdrachten en vraagstukken van onze klanten tot een succesvol resultaat zodat zij zelf kunnen excelleren. Wij bouwen daardoor mee aan een duurzame en veerkrachtige economie waarin iedereen meedoet en zichzelf optimaal kan ontwikkelen.