Hoe staat het er op dit moment voor met de verschillende doelgroepen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs? Wise up ging op onderzoek uit en bracht het kort maar krachtig in beeld.

In deel 3 van een reeks blogs besteden we aandacht aan de doelgroep werkenden. Waar staat deze doelgroep op dit moment op de arbeidsmarkt? En hoe kan deze doelgroep zichzelf weerbaarder maken op de arbeidsmarkt? En welke tips hebben we voor beleidsmakers?

Belangrijkste trends voor werkenden

De Coronacrisis. Corona heeft het afgelopen jaar veel impact gehad op het leven van werkenden. Zo is het aantal (jeugd)werkelozen flink toegenomen. Ook waren er nog nooit zoveel Nederlandse werkenden met stressklachten. Daarnaast is de manier waarop we werken ingrijpend veranderd.

Hoewel we zo veel mogelijk thuis moeten werken, hebben de meeste mensen nog steeds fysieke ontmoetingen tijdens het werk. Dat blijkt uit onderzoek van TNO en het CBS. Die ontmoeting hoeft trouwens niet met een collega te zijn: ook contact met bijvoorbeeld een patiënt, klant of leerling telt hierbij mee (Trouw , 2021).

Bijna de helft van alle werknemers krijgt dit jaar geen loonsverhoging. Honderdduizenden werknemers zijn in de coronacrisis op de nullijn gezet. Vooral in getroffen sectoren zijn cao’s afgesproken zonder loonsverhoging (De Telegraaf , 2021).

Wisseling van generaties. De komende jaren stromen meer babyboomers uit dan dat er aan nieuwe werknemers op de arbeidsmarkt bijkomen. Dit zorgt voor een verschuiving op de arbeidsmarkt, veelal komen er hierdoor moeilijk te vullen vacatures voor de sectoren techniek, zorg en onderwijs bij (We Talent , 2021).

De platformeconomie is in opkomst. De kern die hieraan ten grondslag ligt is flexibiliteit. Het aantal mensen met een vast dienstverband neemt af en het aantal flexwerkers, die opdrachten aannemen en uitvoeren, neemt juist toe. Deze ontwikkeling verandert niet alleen de verhouding tussen werkgever/werknemer, maar in veel gevallen ook de manier waarop er wordt gewerkt (Randstad, 2021).

Technologische ontwikkelingen gaan de komende jaren een enorme invloed hebben. Er zullen banen verdwijnen en er zullen nieuwe banen komen. Hoe dat per saldo uitpakt, is lastig te voorspellen. Wat wel zeker is, is dat veel banen van inhoud zullen veranderen (SER, 2019).

Effecten in cijfers

Momenteel hebben 9 miljoen mensen in Nederland betaald werk. Dit komt neer op 68,7% van de bevolking tussen de 15 en 75 jaar. Dit is Europees gezien erg hoog maar een daling ten opzichte van voorgaande jaren (CBS, 2021).

In 2020 werkten er 4,5 miljoen mensen in een voltijd dienstverband. In 2020 nam het aantal voltijders met 41 duizend af. Dat gebeurde voor het laatst in 2013. Het aantal deeltijders nam in 2020 wel verder toe (CBS, 2021).

In het eerste kwartaal van 2021 waren er 1,7 miljoen werknemers met een flexibele arbeidsrelatie, 122 duizend minder dan in het eerste kwartaal van 2020 (CBS, 2021). Het betreft uitzendkrachten, mensen met tijdelijke contracten, stage- en leerbanen en oproepkrachten.

Net als in de voorgaande kwartalen nam het aantal banen van zelfstandigen toe (+14 duizend, dat is 0,6 procent). Het aantal banen voor zelfstandigen komt nu uit op 2.334 duizend. De zelfstandigenbanen maken bijna 22% uit van het totaal (CBS. 2021).

Gemiddeld genomen hebben we relatief korte werkweken. In Nederland werken mannen gemiddeld 39 uur per week en vrouwen 28 uur.

Het minimumloon gaat vanaf 1 juli iets omhoog. Met 0.96%, het minimumloon per maand komt dan uit op €1.701. Dat was sinds 1 januari 2021 1.684,80 euro (PW., 2021).

Wat kan een werkende zelf doen?

Blijf alert op je eigen (mentale) gezondheid. De coronacrisis hakt er bij veel werkenden psychisch stevig in. Een steeds grotere groep kamt met werkstress naarmate de crisis langer duurt. Ook geven meer mensen aan minder plezier in hun werk te hebben of tegen een burn-out aan te zitten. Niemand heeft er iets aan als we straks allemaal gevaccineerd zijn, maar mentaal volledig uitgeput. Houd daarom je eigen (mentale) gezondheid en die van je naaste collega’s goed in de gaten, en trek tijdig aan de bel als dit nodig is (LC, 2021).

Blijf investeren in je eigen kennis door middel van diploma’s en certificaten. Specifieke certificaten helpen om je te onderscheiden binnen de massa. Er zijn verschillende opties om jouw opleiding te financieren. Zo bieden sommige universiteiten sinds dit jaar de mogelijkheid om per studiepunt te betalen en kan je aan de Open Universiteit per module betalen (Ferratum, 2018).

Blijf ook bouwen aan je netwerk en ervaringen. Beide kan je niet kopen of versnellen dus hier zal je hoe dan ook in moeten investeren. Specifieke ervaringen met doelgroepen, diensten, applicaties en methoden maken je aantrekkelijker voor een potentiële werkgever. Neem binnen je werk eens deel aan bepaalde projecten die je helpen deze vaardigheden te ontwikkelen of ga bijvoorbeeld eens vrijwilligerswerk doen. Zowel je marktwaarde als je opties nemen daarnaast toe als je een relevant netwerk opbouwt. Hierin kun je bijv. investeren door deel te nemen aan online webinars en workshops.

Bel af en toe een collega om bij te praten over hoe het met de ander en jouzelf gaat. Dat mag ook gezellig zijn en gaan over privéaangelegenheden. Gewoon even aandacht voor elkaar.

Zorg dat je in een ‘flow’ komt. Dit doorbreekt de sleur en maakt tegelijkertijd gelukstofjes aan in je hersenen.  Dit kan je doen door een doel te stellen en hier onafgebroken gedurende 2 uur of langer aan te werken. Telefoon uit, even onbereikbaar zijn en vervolgens iets creëren of afmaken. Het doel moet je erg aanspreken en vooral ook uitdagend voor je zijn. Denk aan het schrijven een blog, het maken van een quiz, het bedenken van een nieuw product, het zoeken van een andere woning etc. Of gewoon… dat ene idee waar je al een tijdje mee rondloopt maar wat je tot nu toe steeds uitstelde door de waan van de dag. Het mag!

Wat kan een beleidsmaker voor werkenden doen?

Zet in op Leven Lang Ontwikkelen en scholing. Als veel werknemers en werkzoekenden een net iets hoger opleidingsniveau of een meer kansrijke opleidingen weten af te ronden, ontstaat de zogeheten “trek in de schoorsteen”. Dit houdt in dat het voor ondernemingen en overheidsinstellingen ook lucratief kan zijn een werknemer op te scholen naar een moeilijk vervulbare vacature, want dan kan mogelijk daarna een werkzoekende of afgestudeerde de oude baan overnemen (ENZuid, 2020).

Ook Werk Naar Werk trajecten kunnen succesvol zijn. Zaak is daar niet te lang mee te wachten bij ontslagbedreigden. Wie te lang aan de kant staat, verliest snel zijn of haar kansen op een overstap. Wel is het gat tussen de kansrijke en kansarme segmenten van de arbeidsmarkt vaak aanzienlijk waardoor een rechtstreekse overstap vaak niet mogelijk is en het nodig is in te zetten op intensieve omscholingstrajecten (ENZuid, 2020).

Zorg dat je vindbaar bent voor de werkenden die in problemen komen als je hen echt wilt helpen. Er is een woud aan aanbieders (van arbodienst tot vakbond tot particuliere coach) en loketten en de werkenden kunnen jouw initiatief mogelijk lastiger vinden dat je misschien denkt. En je moet rekening houden met een afwachtende, passieve houding bij sommige mensen. Die wordt veroorzaakt door de lange duur waarin mensen reeds thuiswerken. Dit kan je bijv. doorbreken door lotgenoten en hun verhalen in te zetten.

Lees hier deel 1 van deze blogreeks: De belangrijkste trends voor jongeren.

Lees hier deel 2 van deze blogreeks: De belangrijkste trends voor ZZP’ers.

Ontdek welke doelgroepen op de arbeidsmarkt meer aandacht nodig hebben

Over Wise up Consultancy: Wij helpen (semi)overheden, onderwijsinstellingen en netwerkorganisaties bij het oplossen van vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs en economie. Dit doen we door het inzetten van ervaren project- en programmamanagers, enthousiaste onderzoekers en bevlogen adviseurs. Hiermee brengen we complexe opdrachten en vraagstukken van onze klanten tot een succesvol resultaat zodat zij zelf kunnen excelleren. Hiermee bewerkstelligen we maatschappelijke impact door de arbeidsmarkt in balans te houden en zo veel mogelijk mensen mee te laten doen.