Momenteel vindt er wereldwijd een grote verschuiving plaats van fossiele brandstoffen naar duurzame en schone energiebronnen. De energietransitie heeft niet alleen gevolgen voor het milieu, maar ook voor de arbeidsmarkt. In deze blog zullen we de impact van de energietransitie op de arbeidsmarkt verkennen. Hierbij kijken we naar zowel de kansen als de uitdagingen die deze overgang met zich meebrengt.

Een van de belangrijkste aspecten van de energietransitie is de creatie van nieuwe werkgelegenheid. De ontwikkeling en implementatie van hernieuwbare energiebronnen, zoals zonne- en windenergie, leiden tot een groeiende vraag naar gespecialiseerde professionals. Banen op het gebied van zonne-energie-installatie, windturbineonderhoud, energie-efficiëntieadvies en elektrische voertuigtechnologie zijn slechts enkele voorbeelden van nieuwe mogelijkheden die ontstaan ​​door de energietransitie. Deze groeiende sector biedt kansen voor zowel hoogopgeleide professionals als geschoolde werknemers. Het betreft hier in eerste instantie banen die  gericht zijn op installatie, maar ook in de toekomst zal een verhoogde vraag blijven in verband met het onderhoud dat gerelateerd is aan deze installaties.

Niet alleen in Nederland heeft de energietransitie grote impact op de arbeidsmarkt. Volgens het rapport “Renewable Energy and Jobs” van het Internationaal Agentschap voor Hernieuwbare Energie (IRENA, 2022), bood de hernieuwbare energie sector tot 2022 wereldwijd al meer dan 12,7 miljoen banen. IRENA voorspelt dat deze sector tegen 2050 kan groeien tot 42 miljoen banen, waarmee het een belangrijke motor wordt voor werkgelegenheidsgroei.

Omscholing en bijscholing

Naast nieuwe banen vraagt de energietransitie ook om omscholing en bijscholing van werknemers in bestaande industrieën. Met de afname van het gebruik van fossiele brandstoffen zullen sectoren zoals de olie- en gasindustrie te maken krijgen met banenverlies. Het is van cruciaal belang om deze werknemers de mogelijkheid te bieden om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en zich aan te passen aan de veranderende arbeidsmarkt. Overheidsprogramma’s en investeringen kunnen worden ingezet om omscholing en bijscholing te faciliteren, zodat werknemers kunnen overstappen naar banen in opkomende groene sectoren.

Regionale verschillen

De impact van de energietransitie op de arbeidsmarkt kan regionaal sterk variëren. Gebieden die traditioneel afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen, zoals kolenmijnen of olievelden, kunnen te maken krijgen met aanzienlijke werkloosheid en economische uitdagingen. Het is belangrijk om hierbij te erkennen dat getroffen werknemers ondersteund moeten worden bij het vinden van nieuwe kansen in duurzame sectoren. Dit kan onder meer betekenen dat er investeringen worden gedaan in de ontwikkeling van hernieuwbare energieprojecten in deze gebieden, evenals in herplaatsingsprogramma’s en een sociaal vangnet voor werknemers die worden getroffen door de veranderingen.

Momenteel zijn er in Nederland 30 RES-regio’s (Regionale Energie strategieën) actief, die samenwerken aan het realiseren van de nationale doelstellingen op het gebied van duurzame energie. Een RES-regio heeft de taak om een strategie te ontwikkelen om de nationale doelstellingen op het gebied van duurzame energieopwekking te realiseren.

In de RES-regio’s worden verschillende aspecten van de energietransitie onderzocht, zoals de potentie voor duurzame energieopwekking, de benodigde infrastructuur, de betrokkenheid van burgers en bedrijven, en de ruimtelijke inpassing van nieuwe energieprojecten. Op basis van deze analyse worden concrete plannen en maatregelen ontwikkeld. Voorbeelden hiervan zijn het plaatsen van windturbines, het realiseren van zonneparken en het stimuleren van energiebesparing.

De RES-regio’s richten zich niet rechtstreeks op de arbeidsmarkt. Ze kunnen indirect wel invloed uitoefenen op de werkgelegenheid en banencreatie in de duurzame energiesector. Op sommige gebieden hebben ze een faciliterende rol. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan bij- en omscholing. RES-regio’s en arbeidsmarktregio’s moeten nauw samenwerken om de klimaatdoelstellingen en arbeidsmarktvraagstukken dichter bij elkaar te brengen en in gezamenlijkheid op te pakken.

Mocht je meer te weten willen komen over de energietransitie, dan staat hieronder een aantal betrouwbare en actuele bronnen. Deze kun je raadplegen voor informatie over de impact van de energietransitie op Nederlandse banen. Daarnaast is het ook mogelijk om ons whitepaper energietransitie te lezen. Hierin geven wij meer inzicht in de daadwerkelijke cijfers van de energietransitie en beschrijven we de implicaties voor zowel het onderwijs als de overheid.

• Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) – Het PBL voert regelmatig onderzoek uit naar de energietransitie en de gevolgen ervan voor de economie en de arbeidsmarkt. Ze publiceren rapporten en studies over dit onderwerp, die waardevolle inzichten bieden.
• Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) – Het CBS publiceert regelmatig statistieken en rapporten over de arbeidsmarkt en economische ontwikkelingen in Nederland. Raadpleeg deze voor informatie over de werkgelegenheid in de energie- en duurzaamheidssector.
• Ministerie van Economische Zaken en Klimaat – Het ministerie publiceert vaak beleidsdocumenten en rapporten over de energietransitie en de impact ervan op de arbeidsmarkt. Hun website bevat up-to-date informatie.

In aansluiting op ons laatste whitepaper over de inzet van AI, hebben we ook ChatGPT gevraagd om de grootste kansen en uitdagingen van de energietransitie. Zie hieronder de kansen en uitdagingen die AI ziet rondom de energietransitie!

Kansen:

• Nieuwe werkgelegenheid door het ontstaan van ‘Groene banen’
• Technologische innovaties worden bevorderd
• Economische groei kan plaatsvinden na investeringen
• Milieubescherming

Uitdagingen:

• Verlies van banen
• Infrastructuur (gebrek aan) en investeringen
• Regelgevingskaders dienen helder te worden opgesteld
• Sociale rechtvaardigheid komt in het geding doordat momenteel nog niet alle bevolkingsgroepen kunnen profiteren van de energietransitie
• Internationale samenwerking is van cruciaal belang voor het realiseren van de mondiale doelstellingen

Wise up biedt ondersteuning om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt dichter bij elkaar te brengen. Bijvoorbeeld het opstellen van een Human Capital Agenda (HCA) op het gebied van energietransitie en duurzaamheid. Of het meewerken aan onderzoek rondom klimaatadaptatie of circulaire economie. Benieuwd wat we voor jou kunnen betekenen? Neem gerust contact met ons op.

Als jij meer wilt weten over de impact van de energietransitie op de arbeidsmarkt en het onderwijs, lees dan het whitepaper dat Wise up Consultancy heeft geschreven over hoe we aan genoeg personeel kunnen komen voor een succesvolle energietransitie. Benieuwd? Klik dan hieronder:

Over Wise up Consultancy: Wij helpen (semi)overheden, onderwijsinstellingen en netwerkorganisaties bij het oplossen van vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs en economie. Dit doen we door het inzetten van ervaren project- en programmamanagers, enthousiaste onderzoekers en bevlogen adviseurs. Hiermee brengen we complexe opdrachten en vraagstukken van onze klanten tot een succesvol resultaat zodat zij zelf kunnen excelleren. Hiermee bewerkstelligen we maatschappelijke impact door de arbeidsmarkt in balans te houden en zo veel mogelijk mensen mee te laten doen.