Veel aandacht in Nederland gaat uit naar de energietransitie: van zonnepanelen, windturbines tot het inzetten van warmtepompen. Voorbeelden die iedereen kent. Maar met alleen de energietransitie redden we het niet. Zonder de grondstoffentransitie komen de klimaatdoelen in de knel. We zullen radicaal efficiënter moeten omgaan met grondstoffen, materialen en producten. Hergebruik, reparatie en recycling van producten en materialen moeten deel gaan uitmaken van het dagelijks leven. Circulair grondstoffen- en materialengebruik vermindert ook de leveringsrisico’s uit geopolitiek instabiele landen, zoals China of Rusland (SER, 2022). In deze blog gaan we verder in op deze urgentie en geven we twee voorbeelden van succesvolle projecten op dit vlak. Ook beschrijven we de noodzaak van extra acties op de arbeidsmarkt.

Onvoldoende urgentiegevoel

Hoewel het duidelijk is dat we strategische keuzes moeten maken over gebruik en beschikbaarheid van grondstoffen, wordt die urgentie door overheid en bedrijfsleven onvoldoende gevoeld. Er zijn uitgebreide roadmaps en financiële middelen vrijgemaakt om de energietransitie mogelijk te maken maar er wordt nog niet genoeg aandacht besteed aan de grondstoffentransitie (Rabobank, 2022).

Weliswaar heeft de overheid een Nationaal Programma Circulaire Economie 2023 – 2030 (Rijksoverheid, 2023) waarin staat dat Nederland in 2050 volledig circulair moet zijn. Uit het rapport van de SER blijkt dat de maatregelen van het kabinet niet voldoende zijn voor een volledig circulaire economie in 2050. De doelstelling om het gebruik van niet-biologische grondstoffen in 2030 te halveren wordt waarschijnlijk niet gehaald.

Daarnaast blijven we de komende tijd volledig afhankelijk van derde landen voor de beschikbaarheid van kritische grondstoffen waarvoor nog geen alternatief is gevonden. De oproep van de SER is dan ook duidelijk: de grondstoffentransitie moet dezelfde urgentie krijgen als de energietransitie.

Vanuit Wise up zijn we betrokken bij diverse projecten die aan de grondstoffentransitie bijdragen. Hieronder beschrijven we twee voorbeelden van projecten en programma’s die gericht zijn op het realiseren van een circulaire aanpak.

Voorbeeld 1 – De Green Chemistry Accelerator

Met dit programma worden bedrijven die werken met niet fossiele grondstoffen ondersteund om verder te innoveren en op te schalen. Het opstarten en opschalen van een groen chemie bedrijf dat een sleutelrol speelt in de transitie naar een circulaire, niet op fossiele grondstoffen gebaseerde, economie is namelijk complex. Met name het krijgen van klant commitment en het financieren van pilot en demo fabrieken is erg uitdagend. Hierdoor duurt het lang voordat bedrijven hun waarde in de markt kunnen aantonen.

De Green Chemistry Accelerator helpt juist deze bedrijven om hun bedrijfsspecifieke barrières weg te nemen om de marktadoptie te verhogen en de juiste investeerders aan te trekken. Na een succesvolle eerste ronde wordt in het najaar van 2023 een tweede ronde van het programma gestart.

Voorbeeld 2 – BioBased Circular

Een andere belangrijke actie is de recente aanvraag voor het groeifonds BioBased Circular door het Platform Groene Chemie, Nieuwe Economie.

Dit groeifondsvoorstel BioBased Circular maakt de weg vrij om in Nederland over te schakelen op het gebruik van klimaatneutrale materialen. In de komende acht jaar worden nieuwe productieketens ontwikkeld voor onder andere plastics, kunststoffen en bouwmaterialen die minstens zo concurrerend zijn als de huidige, maar met een groot verschil: ze verruilen fossiele koolstofverbindingen voor plantaardige. Het resultaat: een natuurlijke materialenkringloop die CO2-neutraal is, onuitputbaar is en een fantastisch internationaal economisch perspectief heeft.

Zoals met bovenstaande voorbeelden wordt aangetoond, zijn veel branches, regio’s, provincies en ministeries bezig om de grondstoffentransitie en de circulaire economie aan te jagen.

Dit zijn slechts twee voorbeelden die komen uit de sector chemie. Voor sectoren als de maakindustrie en de bouwsector worden ook tal van projecten en programma’s ontwikkeld om tot een circulaire aanpak te komen.

Aanpak arbeidsmarkt

Deze transitie vraagt ook om een andere arbeidsmarktaanpak. In april 2023 is hierover het rapport verschenen naar knelpunten op de arbeidsmarkt die een belemmering vormen voor de ontwikkeling van een circulaire economie (Rijksoverheid, 2023). Een van de belangrijkste conclusies is dat het gebrek aan voldoende tijd en budget wordt gezien als het belangrijkste knelpunt rondom het bijscholen van personeel voor de circulaire economie. Echter, slechts 44% van de respondenten is bezig met het bijscholen van personeel op dit gebied. Hierop is dus nog veel actie nodig.

Wise up Consultancy biedt ondersteuning om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt dichter bij elkaar te brengen. Bijvoorbeeld het opstellen van een Human Capital Agenda (HCA) op het gebied van energietransitie en duurzaamheid. Of het meewerken aan onderzoek rondom klimaatadaptatie of circulaire economie. Benieuwd wat we voor jou kunnen betekenen? Neem gerust contact met ons op.

Als jij meer wilt weten over de impact van de energietransitie op de arbeidsmarkt en het onderwijs, lees dan het whitepaper dat Wise up Consultancy heeft geschreven over hoe we aan genoeg personeel kunnen komen voor een succesvolle energietransitie. Benieuwd? Klik dan hieronder:

Over Wise up Consultancy: Wij helpen (semi)overheden, onderwijsinstellingen en netwerkorganisaties bij het oplossen van vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs en economie. Dit doen we door het inzetten van ervaren project- en programmamanagers, enthousiaste onderzoekers en bevlogen adviseurs. Hiermee brengen we complexe opdrachten en vraagstukken van onze klanten tot een succesvol resultaat zodat zij zelf kunnen excelleren. Hiermee bewerkstelligen we maatschappelijke impact door de arbeidsmarkt in balans te houden en zo veel mogelijk mensen mee te laten doen.