Veel talent wordt onvoldoende benut op de momenteel zeer krappe Nederlandse arbeidsmarkt. In de matchingprocedures tussen vraag en aanbod, wordt er vaak nog te weinig gebruikgemaakt van kennis over de skills van werkenden en instromers om hen aan de juiste baan te koppelen. Met skills bedoelen we de harde en zachte kennis, ook wel vaardigheden en competenties die mensen productief maken. Hoe kan inzicht in vraag en aanbod van skills nu bijdragen aan een meer evenwichtige arbeidsmarkt?

Reizen op de arbeidsmarkt

De arbeidsmarkt staat onder grote druk. Vrijwel alle sectoren zijn op dit moment ‘tekort-sectoren’. Het werk in die sectoren verandert sterk, o.a. door tal van technologische ontwikkelingen zoals digitalisering. Tegelijkertijd moeten de grote transities voor het klimaat nog in volle omvang starten, denk bijvoorbeeld aan de energietransitie en de circulaire economie. Deze uitdagingen vragen om een meer flexibele inzet van werkenden en instromers. Steeds meer wordt de gedachte omarmd om niet alleen diploma’s en beroepen centraal te stellen, maar uit te gaan van competenties of skills die nodig zijn om het steeds sneller veranderende werk te kunnen realiseren.

Met de flexibilisering van de arbeidsmarkt en het beroepsonderwijs zien we dus dat skills meer centraal komen te staan. Intersectorale mobiliteit, loopbaanpaden en scholings- en ontwikkelroutes kunnen efficiënter in tijd en kosten, en kunnen ook motiverender en effectiever worden ingericht – wanneer een betrouwbaar inzicht bestaat in gevraagde, aanwezige en nog te ontwikkelen skills. Met inzicht in vraag en aanbod in skills wordt reizen op de arbeidsmarkt meer mogelijk gemaakt.

Regionale initiatieven en landelijke afstemming

Vanuit regio’s als Amsterdam, Eindhoven, Rotterdam en Den Haag is met diverse grootschalige programma’s en projecten gewerkt aan een skillsgerichte arbeidsmarktaanpak. De behoefte om daarbij met één taal voor skills te werken voor een goed fundament van deze aanpak en bevordering van een bovenregionale uitwisseling komt hierbij duidelijk naar voren. Vanuit het samenwerkingsverband van Zuid-Nederlandse regio’s verenigd in ENZuid is gewerkt aan Werkinzicht. In dit project met onder meer UWV en CBS is samengewerkt met VDAB uit Vlaanderen, waar al Competent als de gezamenlijke taal voor skills werd gehanteerd. Deze ‘skills-ontologie’ wordt nu op maat gebouwd voor Nederland via CompetentNL, met partners UWV, TNO en SBB.

In april 2021 is door de SER vanuit de Actie-agenda Leven Lang Ontwikkelen samen met o.a. de bovengenoemde regio’s, het Inspiratiedocument “Samen toewerken naar een meer skillsgerichte arbeidsmarkt” gepubliceerd. Een doorbraak agenda, gericht op duurzame inzetbaarheid van mensen nu en in de arbeidsmarkt van morgen. Skills is daarbij hét middel om dit beter en effectiever mogelijk te maken. Het inspiratiedocument geeft aanbevelingen om dit te bewerkstelligen op de thema’s:

• Skills inzetten voor betere afstemming tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt;
• Het valideren van skills en maatwerk mogelijk maken;
• Standaardisatie van de skills taal, ook als het gaat om de onderwijs- en beroepskwalificaties of delen daarvan;
• Een door alle partijen ondersteunde regie op het ontwikkelproces van die gemeenschappelijke skills taal en het inzetten van skills.

Van inspiratie en inventarisatie naar mogelijke vervolgstappen

Het inspiratiedocument sluit goed aan bij de inventarisatie van skills initiatieven in opdracht van de Rijksoverheid door SEO en ROA “Inzicht in skills, een verkenning van Nederlandse initiatieven” (2022).

Volgens dit onderzoek zijn de in Nederland opererende skills-initiatieven in te delen in een vijftal typen skills-initiatieven, waarbij voor elk type de focus ligt op een specifiek knelpunt om naar een meer op skills gerichte arbeidsmarkt te bewegen:

1. De ontwikkeling en het gebruik van een gezamenlijke skills taal: CompetentNL verbindt indelingen van skills, beroepen en opleidingen;
2. Inzicht geven in persoonlijke skills: vergroot zelfvertrouwen, leerbereidheid en duurzame inzetbaarheid; en draagt ook bij aan gerichte om- en bijscholing; met name bij doelgroepen met afstand tot de arbeidsmarkt;
3. De ontwikkeling van persoonlijke skills: draagt bij aan verhoging productiviteit en relevantie van competenties voor de arbeidsmarkt;
4. Het valideren van verworven skills: draagt bij aan civiel effect en actueel houden van opleidingen en trajecten voor om- en bijscholing; in het onderwijs via Edubadges, microcredentials en certificaten, en voor op de arbeidsmarkt verworven skills via EVC-trajecten en skills paspoorten;
5. De matching van vraag en aanbod op basis van skills: opent mogelijkheden die anders onzichtbaar blijven door met datagedreven technologie skills taxonomieën te koppelen aan functieprofielen en vacatures; draagt bij aan loopbaanontwikkeling, re-integratie en (inter)sectorale mobiliteit op de arbeidsmarkt.

Interessant zijn nu de mogelijke vervolgstappen en scenario’s om te komen tot de meer skillsgerichte arbeidsmarkt:

1. Ondersteunen van (door)ontwikkeling van skills-initiatieven;
2. Stimuleren van deelname aan skills-initiatieven;
3. Regie op deelname aan skills-initiatieven.

Het rapport geeft aanbevelingen over de rol die landelijk nodig is van de overheid. De betrokken ministeries SZW, OCW en EZK zullen hier binnenkort keuzes in gaan maken.

Deze mogelijke innovatieve aanpak om veel meer te vertrekken vanuit skills en competenties die mensen hebben kan bijdragen aan oplossingen voor de huidige knelpunten op de arbeidsmarkt. En maakt het reizen op de arbeidsmarkt meer eenvoudig!

Via ENZuid en met name Werkinzicht is Luuk Hammecher betrokken bij de ontwikkelingen rond de skillsgerichte arbeidsmarkt. Eerder heeft hij ook via Brainport Network bijgedragen aan de realisatie van het dashboard voor de arbeidsmarkt www.arbeidsmarktinzicht.nl. Voor vragen kun je via luuk.hammecher@wiseup.nl contact met hem opnemen.

Over Wise up Consultancy:

Wise up bouwt mee aan een sterke en veerkrachtige economie waarin iedereen meedoet en zichzelf optimaal kan ontwikkelen. Dit doen we door het inzetten van ervaren netwerk-, programma- & projectmanagers, enthousiaste onderzoekers en bevlogen adviseurs die werken aan het oplossen van vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs en economie.

Ontdek meer over onze trainingen en boost je carrière