Om het onderwijs steeds te verbeteren, en in te spelen op de nieuwe technologische en maatschappelijke ontwikkelingen, vindt er in het onderwijs veel onderwijsinnovatie plaats. Op deze manier halen onderwijsinstellingen het beste uit hun leerlingen en leraren. Het verloop en de implementatie van een onderwijsinnovatie (of onderwijsvernieuwing) is vaak complex, en pakt niet altijd uit zoals van tevoren gepland. In dit blog gaan we dieper in op onderwijsinnovatie, wat onderwijsinnovaties zo complex maakt, en geven we vier tips die ruim toe te passen zijn om onderwijsinnovatie tot een succes te maken.

Wat zijn onderwijsinnovaties

Innovatie is verandering, vernieuwing en verbetering. Dit wordt in allerlei domeinen toegepast, waaronder in het onderwijs. Hierbij worden de woorden onderwijsinnovatie en onderwijsvernieuwing vaak door elkaar gebruikt. Dit komt omdat deze begrippen in elkaars verlengde liggen:

• Onderwijsinnovatie houdt in dat je het onderwijs voor studenten/leerlingen beoogd te verbeteren door middel van een nieuwe aanpak of nieuwe technologie (Joosten, 2022).
• Onderwijsvernieuwing verwijst naar het proces van het doelgericht veranderen van onderwijsleerpraktijken om zo het onderwijs en de vorming van betrokken leiders te verbeteren (Stichting Leerkracht, 2022).

Volgens deze definities is onderwijsinnovatie dus een onderdeel van onderwijsvernieuwing. Voorbeelden van onderwijsinnovatie zijn het gebruiken van educatieve apps, blended learning, het gebruik van virtual-reality etc.

Waarom zijn onderwijsinnovaties zo complex

Bij innovatie komt altijd verandering kijken, en veranderen vinden we vaak ingewikkeld en niet altijd even leuk. Daarnaast omvat het implementeren van een innovatie/verandering veel componenten waardoor het zicht op het totale proces snel uit het oog kan verdwijnen. Denk hierbij o.a. aan faal- en succesfactoren en barrières. Het vraagt om de juiste skills, kennis en een passende mindset. Veel scholen weten niet goed hoe je zo’n veranderproces kunt aanpakken, terwijl het erg belangrijk is dat onderwijsinnovatie volgens een duidelijke structuur verloopt (Hansman, 2021). Een belangrijke oorzaak is dat de veranderaanpak niet aansluit bij de complexiteit van de vraagstukken waar in onderwijsinnovaties aan wordt gewerkt. Hierdoor ontstaat stagnatie en deze stagnatie is een belangrijke oorzaak voor het uitblijven van resultaten. De stagnatie is het gevolg van twee kernproblemen die je vaak terug ziet komen bij onderwijsinnovatie:

1. Een lineaire basisredenering van het proces, dat geen recht doet aan het moeilijk te voorspellen verloop van onderwijsinnovatie.
2. De innovatie gaat voorbij aan het inhoudelijke debat met docenten, waardoor docenten niet geneigd zijn het nieuwe gedrag te implementeren (Coppoolse, 2022).

4 tips om onderwijsinnovaties tot een succes te maken

Het implementeren van onderwijsinnovaties kan op diverse manieren worden vormgegeven. Hierbij is het belangrijk dat het proces van deze verandering wordt vormgegeven vanuit de specifieke situatie van de betreffende organisatie. Hierdoor zijn er meerdere factoren die ervoor kunnen zorgen dat onderwijsinnovaties succesvol worden geïmplementeerd. Wij zetten hier vier tips op een rij die in veel situaties toe te passen zijn en bij kunnen dragen aan het succes van onderwijsinnovatie:

1. Begin met het waarom. Vaak gaat het bij onderwijsvernieuwing voornamelijk over wat de vernieuwing moet zijn. Simon Sinek, geeft in zijn boek “Start with the why”, al aan hoe belangrijk het is om met de waarom te beginnen. Als je de waarom goed definieert ben je instaat om tot actie te inspireren en vertrouwen en loyaliteit te creëren (zie ook ons blog over dit onderwerp). Daarnaast is dit de basis om leraren, leerlingen en overige stakeholders te betrekken in het proces.
2. Leiderschap: Veranderingen en innovaties vallen of staan door leiderschap. Het complexe karakter van onderwijsinnovaties vraagt om leiderschap dat op een juiste manier kan reageren op de dynamische ontwikkelingen die plaatsvinden. Hierbij draait het niet om de leider zelf, maar juist om de capaciteit van de (project)leider om collega’s te beïnvloeden, kennis af te stemmen, en te motiveren om zo het handelen van anderen af te stemmen met de doelen. Dit leidt tot gedeelde verantwoordelijkheid en grotere betrokkenheid van onderwijsprofessionals (onderwijskennis.nl, 2022).
3. Begin klein en bouw het langzaam uit. Bij onderwijsinnovatie is het belangrijk om de innovatie eerst tijdelijk buiten de organisatie te plaatsen, zodat het in een beschermde omgeving kan groeien en ontwikkelen. Het is hierdoor niet aan te raden grote veranderplannen op te stellen, maar juist om klein te beginnen en goed op te letten wat er gebeurt. Het gaat erom dat je probeert te ontdekken waar mogelijkheden zitten om het systeem te beïnvloeden, daarop in te zetten, en vervolgens goed te kijken hoe het systeem reageert. Ga op zoek naar waar de energie zit in dit systeem. Begin met kleine impulsen en wees sensitief voor hoe het systeem reageert. Op basis van je vondsten kies je je volgende impuls (Coppoolse & Rorije, 2022) (Hansman, 2021).
4. Ga iteratief te werk in plaats van lineair. Innovatie kan worden gezien als een iteratief proces. Dit houdt in dat het zich steeds herhaalt waarbij telkens onderdelen worden verbeterd. Om innovaties te realiseren, en recht te doen aan het ingewikkelde proces, is het belangrijk dat het systeem van innovatie iteratief is waarbij veel wordt gecommuniceerd en samengewerkt door de verschillende stakeholders. Door steeds opnieuw te kijken waar de innovatie staat en de doelen hiermee af te stemmen wordt de energie in het project gehouden en kan stagnatie worden voorkomen (innovatie-site.nl, 2022).

Mits goed georganiseerd is onderwijsinnovatie een noodzakelijk, maar ook leuk proces dat ervoor kan zorgen dat instellingen het beste uit hun leerlingen en organisatie kunnen halen. Deze vernieuwing is ook nodig om ons onderwijs relevant en concurrerend te houden. Wil je graag eens verder praten over dit onderwerp, of ben je opzoek naar een bevlogen projectleider, neem dan vrijblijvend contact met ons op.

Als je meer wilt weten over trends in het onderwijs, download dan snel het whitepaper
“De 5 nieuwste trends in het onderwijs”.